liste
liste1

Saltanatın Kaldırılması, Cumhuriyetin İlanı ve Halifeliğin Kaldırılması Konu Anlatımı

Ekleyen: ilketkinlik | Okundu : 10385
Kategori : 8. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Konu Anlatımları

A. ÇAĞDAŞLAŞMA VE UYGARLIK
Kültür: Bir toplumda gelenek halinde süregelen her türlü duygu, düşünce, dil, yaşayış, sanat, varlıklarının bütününe kültür adı verilir.


Uygarlık (Medeniyet): insanların toplu olarak daha iyi şartlarda yaşamak için gösterdikleri çaba ve bu çabanın sonuçlarının tamamına uygarlık denir. Kültür milli, uygarlık ise evrensel bir olgudur.


Çağdaşlaşma: Aklın ve bilimin rehberliğinde, içinde bulunulan çağın gereklerine uyacak şekilde düşünce ve teknik alanlardaki yenilikleri gerçekleştirmeye çağdaşlaşma denir.


Türk devletinin yaşanılan zamana uyum sağlaması gerekliydi. Bundan dolayı temel İlke ve fikirleri bizzat Atatürk tarafından konulan bir çağdaşlaşma hamlesi başlatıldı. Atatürk, uygarlıktan geri kalan bir milletin yok olmakla karşı karşıya kalacağını belirtmiştir. Türk İnkılabının yapılması sonucu yeni bir devlet ortaya çıkmıştır. Türk İnkılabının gerçekleşmesinde batı medeniyeti örnek alınmış ancak körü körüne taklit edilmemiştir. Türk İnkılabının her yönden başarıya ulaşması işgal altındaki birçok ülke için örnek olmuştur. Bu durum Türk İnkılabının evrensel yönünü göstermektedir.


Türk İnkılabı, içte saltanat ve Osmanlı Hükümetine; dışta da işgalci güçlere karşı yapılmıştır. Bu nedenle Türk İnkılabı sonucunda milli bağımsızlık ve milli egemenlik birlikte gerçekleştirilmiştir.


B. SİYASAL ALANDA INKILAP
1. Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)
Saltanatın kaldırılmasının nedenleri:
1.   20 Ocak 1921 'de kabul edilen anayasada “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.”  ilkesi benimsenmişti. Buna göre, saltanatın milli egemenlik İlkesine ters düşmesi,
2.   İtilaf Devletlerinin Lozan Barış Konferansı'na TBMM ile birlikte Osmanlı Hükümetini de davet etmişlerdi. TBMM'nin Anadolu halkının tek temsilcisi olmasından dolayı iki başlılığın ortadan kaldırılmak istenmesi.
3.   Padişah ve İstanbul Hükümetinin Milli Mücadelenin aleyhinde çalışmalar,
Bu nedenlerle 1 Kasım 1922'de kabul edilen bir kanunla Saltanat ve halifelik birbirinden ayrılarak saltanat kaldırıldı. Son Osmanlı Padişahı Sultan Vahdettin bu kararın ardından İstanbul'dan ayrıldı.
Halkın henüz büyük değişikliklere hazır olmaması ve İngilizlerin kendilerine sığınan Vahdettin'in halifelik gücünü kullanmaması için saltanatın kaldırılmasına rağmen halifelik kaldırılmamıştır.


Saltanatın kaldırılmasının sonuçları:
1.   Osmanlı Hükümeti ortadan kaldırılarak ülkede iki Hükümetin bulunmasından doğan çift başlılık sorunu sona erdirildi. TBMM ülkede yönetimi eline aldı.
2.   Milli egemenliğin gerçekleşmesi için büyük bir adım daha atılmış oldu.
3.   Laikliğe geçiş için önemli bir adım atıldı.
4.   Cumhuriyetin ilanı kolaylaştı.



2.   Cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923)
Mustafa Kemal Paşa Milli Mücadele döneminde attığı her adımda halkın desteğini sağlamaya çalışmıştı. 23 Nisan 1920'de TBMM'nin açılması ile yeni Türk devleti kurulmuş oluyordu. Bu devlet milli egemenlik İlkesine dayalı idi.

 
Lozan Barış Konferansı sırasında iç politikada izlenecek konular gündeme geldi. Bu konular bazı milletvekilleri arasında tartışmalara yol açtı. İtilaf Devletleri bu durumdan faydalanmaya çalıştılar. Savaş durumu yeniden gündeme geldi.

 
Bunun üzerine TBMM, 1 Nisan 1923'te meclisi yenilemek için yeni bir milletvekili seçiminin yapılmasına karar verdi. Yapılan seçimler sonunda ikinci Türkiye Büyük Millet Meclisi kuruldu. Lozan Antlaşması'nı bu meclis onayladı.

 
Birinci TBMM (1920-1923) Kurtuluş Savaşı'nı gerçekleştiren ve vatanı kurtaran meclisti. İkinci TBMM (1923-1927) ise inkılapları gerçekleştiren meclis oldu. Cumhuriyetin ilanı da ikinci TBMM tarafından gerçekleştirildi.

 
Cumhuriyetin ilan edilmesinin nedenleri şunlardı:
1.   Milli egemenliğinin gerçekleşmesine en uygun rejimi cumhuriyetti.
2.   1923'te Hükümetin istifa etmesiyle yeni bir Hükümetin kurulması gerekiyordu. Ancak Meclis hükümeti sistemine göre yeni bir Hükümetin oluşturulması çok güçtü. Bu krizi aşmak için meclis hükümeti sistemi yerine kabine Hükümeti sistemine geçilmesi gerekiyordu. Bu da ancak cumhuriyetin ilanı ile mümkün olabilirdi.
3.   Saltanatın kaldırılmasından sonra devlet başkanlığı ve devletin rejimi sorunu ortaya çıkmıştı. Bu sorun da cumhuriyet yönetiminin ülkeye getirilmesiyle çözümlenebilirdi.
29 Ekim 1923'te Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları tarafından Cumhuriyet ilan edildi. Bu yönetim değişikliği anayasaya eklendi.

 
Cumhuriyetin ilanın sonuçları;
1.   Cumhuriyet'in ilanı ile yeni Türk devletinin adı konulmuş ve yönetim biçimi belirlenmiştir.
2.   Cumhurbaşkanlığı görevi ortaya çıkmış ve TBMM tarafından İlk cumhurbaşkanı olarak TBMM Başkanı Gazi Mustafa Kemal seçilmiştir. Böylece devlet başkanlığı sorunu çözümlenmiştir. İlk başbakan da İsmet (İnönü) Paşa olmuştur.
3.   Meclis hükümeti sistemi yerine kabine hükümeti sistemi getirilerek hükümet kurma işleri kolaylaşmış böylece meclisin yürütme işlevi hızlanmıştır. Artık TBMM Hükümeti yerine, Cumhuriyet hükümetleri kurulmaya başlanmıştır.
4.   “Egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olması” İlkesi hayata geçirilmiştir.
5.   Mustafa Kemal Paşa “En büyük eseri olarak” cumhuriyeti göstermiştir.



3. Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)
Hz. Peygamber (SAV), yaşadığı dönemde hem dinin hem de devletin başında bulunuyordu. Onun vefatından sonra devletin başına geçen kimselere halife denilmiştir. Halifeler, Hz. Peygamberin siyasi vekilleridir, dini yetkileri yoktur.

 
İlk dört halife seçimle göreve gelmişlerdir. Emeviler döneminden itibaren halifelik babadan oğula geçen bir saltanat haline dönüşmüştür. Yavuz Sultan Selim'in Mısır Seferinin ardından Halifelik Osmanlı padişahlarına geçmiştir. Osmanlı Devleti, İslam dünyasının lideri olmuştur.

 
1 Kasım 1922'de saltanat kaldırıldığı halde, devlet işlerine karışmayacağı düşüncesi ve halkın bağlılığı dikkate alınarak halifelik kaldırılmadı. Osmanlı ailesinden Abdülmecit Efendi TBMM tarafından halife seçildi.
Abdülmecit Efendi, Osmanlılarda padişah olmadığı halde halife olan tek kişidir.


Halifeliğin kaldırma nedenleri:
1.   Milliyetçilik ve milli egemenlik düşüncesi üzerinde kurulmuş olan yeni Türk devletinin yapısıyla saltanat ve halifeliğin bağdaşmaması,
2.   Halife Abdülmecit Efendinin Hükümetin talimatlarının dışına çıkmaya ve devlet başkanı gibi hareket etmeye başlaması.
3.   Yapılacak inkılap çalışmalarının önünde halifeliğin bir engel gibi görünmesi vb. nedenlerle 3 Mart 1924'te halifelik kaldırıldı.

 
Halifeliğin kaldırmasının sonuçları:
1.   Laik devlet yapısının oluşturulması için en önemli adım atıldı.
2.   İlerde yapılacak inkılaplara uygun bir ortam hazırlandı.
3.   Milli egemenlik daha da güçlendi.

Sitemizde Online Test Çözün

İlketkinlik Eğlence Merkezi

Sitemiz, hukuka, yasalara, telif haklarına ve kişilik haklarına saygılı olmayı amaç edinmiştir. Sitemiz, 5651 sayılı yasada tanımlanan yer sağlayıcı olarak hizmet vermektedir. İlgili yasaya göre, site yönetiminin hukuka aykırı içerikleri kontrol etme yükümlülüğü yoktur. Bu nedenle, sitemiz uyar ve kaldır prensibini benimsemiştir. Telif hakkına konu olan eserlerin yasal olmayan bir biçimde paylaşıldığını ve yasal haklarının çiğnendiğini düşünen hak sahipleri veya meslek birlikleri, fatih(at)ilketkinlik.com mail adresinden bize ulaşabilirler. Şikayet yerinde görüldüğü takdirde ihlal olduğu düşünülen içerikler sitemizden kaldırılacaktır.Sitemiz hiçbir şekilde kar amacı gütmemektedir ve sitemizde yer alan tüm materyaller yalnızca bilgilendirme ve eğitim amacıyla sunulmaktadır.

üst