liste
liste1

Türk - İslam Kültür ve Uygarlığı ( Devlet Yönetimi, Ordu Sistemi, Sosyal ve Ekonomik Hayat vb. ) Özet Konu Anlatımı

Ekleyen: ilketkinlik | Okundu : 3949
Kategori : 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Konu Anlatımları

TÜRK-İSLAM KÜLTÜR VE UYGARLIĞI
Devlet Yönetimi
Karahanlılar İslamiyet'i resmi din olarak benimsemiş ama devlet yönetiminde İslamiyet öncesi Türk devletlerinde görülen özelliklen sürdürmüşlerdir. Kut anlayışı, devletin hanedanın ortak malı olması, ikili yönetim gibi uygulamaları devam ettirmişlerdir. Hükümdarlar unvan olarak Han, Hakan ve Kağan'ı kullanmışlardır.
Gazneliler'de, İslamiyet'le birlikte Arap kültürü ile bir etkileşim yaşanmıştır. Gazneliler "sultan" unvanını kullanmaya başlamış; hükümdarlar hakimiyetlerini Abbasi halifesine onaylatmışlardır.
Büyük Selçuklu Devleti de Arap ve Fars (İran) etkisinde kalmıştır. Selçuklu hükümdarları ailelerinin erkek üyelerini yani melikleri ülke yönetiminde tecrübe kazanmaları için, ülkenin çeşitli bölgelerine yönetici olarak göndermişlerdir. Melikleri gönderirken yanlarına da her bakımdan tecrübeli "Atabey" denilen kişileri görevlendirmişlerdir.
Devlet yönetiminde önemli işlerin görüşüldüğü divan oluşturulmuş ve bu divan hükümdara danışmanlık yapmıştır.


Ordu Sistemi
•  İlk Müslüman Türk devletlerinde ordu sistemleri birbirine benzerdi. Ordu düzenli ve disiplinliydi.
•  İlk Türk - İslam devletlerinin ordularını büyük ölçüde Türkler oluştururdu. Karahanlıların Karluk, Yağma ve Çiğil Türklerinden oluşan güçlü bir orduları vardı.
•  Gazne ordusu; köleler, düzenli birlikler, eyalet askerleri, ücretli askerler ve gönüllülerden oluşurdu. Gazne ordusunda başka uluslardan askerler de bulunurdu. Çoğunlukla atlı birliklerden oluşan Gazne ordusunda, filler de kullanılırdı.
•  Büyük Selçuklu ordusu; merkez ordusu, hassa ordusu, ikta askerleri, Türkmenler, bağlı devletlerin ve beyliklerin askerlerinden oluşuyordu
•  Büyük Selçuklu Devleti'nde askerî sistem toprağa bağlı olarak düzenlenmiştir. Ülke toprakları vergi gelirlerine göre ikta adı verilen bölümlere ayrılmış ve bu topraklar komutanlara hizmetleri karşılığında belli bir süre ile verilmiştir. İkta sistemi ile;
•  Devletin hazinesine yük olunmadan, düzenli bir ordunun kurulması sağlanmıştır.
•  Bulundukları bölgelerin güvenlikleri, ikta sahiplerinin yetiştirdiği askerler tarafından sağlanmıştır.
•  Toprağa dayalı köle sisteminin oluşması önlenmiştir.
•  Üretimde süreklilik ve artış sağlanmıştır.
•  İkta sisteminde toprak üzerinde üretim yapan çiftçi, vergisini o bölgeye gönderilen komutana verirdi. Komutan da verginin bir kısmıyla geçimini sağlar, bir kısmıyla da orduya atlı asker yetiştirirdi. Böylece devlet hazineden masraf yapmaksızın her zaman hazır bir orduya sahip olurdu.


Sosyal ve Ekonomik Hayat
•  İlk Müslüman Türk devletlerinde halk genellikle geleneklerine bağlı bir yaşam sürüyordu. İslam dinî ile uyuşmayan âdetler kaldırıldı.
•  Türk töresi halkın yaşamında belirleyici oldu. Türk olmayan uluslar devletin hoşgörüsü sebebiyle kendi kültürlerini devam ettirebildi.
•  Toplum içerisinde sosyal sınıf ayrımları yoktu. Ancak meslek grupları kendi aralarında çeşitli teşkilatlar kurmuşlardı. Lonca adı verilen bu teşkilatlarda aynı mesleği yapanlar kendi aralarında birlik kurarak bir denetim mekanizması oluşturmuşlardır.
•  Halkın büyük bir kısmı yarı göçebe olduğu için ekonominin temelini hayvancılık ve tarım oluştururdu. Şehirde oturanlar ise devlet memurlukları ve ticari işlerle uğraşırdı. Doğudan gelen ticaret yollarının hâkimiyetini ellerinde bulunduran Türk devletleri bu yollardan yararlanarak zenginliklerini artırdılar.
•  Büyük Selçuklu Devleti'nde ticari gelirlerin artırılması amacıyla ticaret yolları güvenlik altına alındı ve ticari faaliyetleri geliştirmek amacıyla kervansaraylar yapıldı.


Edebiyat, Bilim ve Sanat
•  İlk Müslüman Türk devletlerinde Türkçe, Arapça ve Farsça kullanılırdı. Karahanlılar Türk-çeyi resmî dil olarak ilan ettiler. Ancak diğer Türk devletlerinde halkın çoğunun Arap ve İranlı olması sebebiyle Arapça ve Farsça kültürel alanda ön plana çıktı.
•  Arapça ve Farsçanın bilim ve edebiyat alanında ön plana çıkması Türkçenin gelişimini zayıflatmıştır.
•  Hükümdarlar bilim faaliyetlerine önem vermiş ve ülkelerinin çeşitli yerlerinde medreseler yapmışlardır. Büyük Selçuklu Devleti veziri Nizamülmülk'ün Bağdat'ta yaptırdığı Nizamiye Medresesi dönemin en önemli bilim ve kültür merkezi durumuna geldi. Medreselerde dinî bilimlerin yanında tarih, coğrafya, matematik ve fen bilimleri de okutulurdu.
•  Farabî, İbni Sina, Harezmî, Birûni, Ömer Hayyam ve Zemahşeri bu dönemde yetişmiş önemli bilim adamlarıdır.
•  İslam dininin resim ve heykel yapımını yasaklaması sebebiyle minyatür, kakmacılık, hattatlık gibi süsleme sanatları gelişme gösterdi.
•  Türk - İslam sanatının kaynağı Orta Asya'daki Türk kültürüne kadar dayanır. Türk - İslam devletlerinde mimari gelişti ve yeni sanat anlayışları doğdu. Bu dönemde çok sayıda mimari eser yapıldı. Karahanlılar döneminde başlayan hastane kurma faaliyetleri Selçuklular döneminde gelişti. Ayrıca cami, kümbet, kervansaray, han, hamam gibi mimari eserler yapıldı.


Toprak Yönetimi
Türk İslam devletlerinde toprağın mülkiyeti devlete aitti. Topraklar halka işlemesi için verilirdi. Toprağı işleyen halk, ekip biçme hakkına sahipti. Tarımsal üretime önem verilmiş, bu düşünceyle birlikte üretimin devamlılığı ve kaliteyi artırmak için toprağı boş bırakanın elinden alınarak başkalarına verilmiştir.


Büyük Selçuklu Devleti'nde toprak, kullanılış amaçlarına göre 4'e ayrılmıştır. Bunlar;
Hassa arazi: Vergi gelirleri hükümdara ait topraklardır.
İkta arazi: Gelirleri devlet memurlarına ve savaşta yararlılık gösterenlere maaş karşılığı verilen arazilerdir. İktalar, saraya ait topraklar dışında kalan arazilerdir.
Mülk arazi: Kişiye ait topraklardır. Bu araziler alınıp satılabilir ve miras olarak bırakılabilirdi.
Vakıf arazi: Elde edilen gelirler, sosyal amaçlı hizmet yapan kurumlara ayrılan topraklardır.(cami, medrese, hastane gibi sosyal kurumlar) Bu topraklar, satılamaz ve başkalarına miras bırakılamazdı.


Hukuk
Türk-İslam devletlerinde hukuk sistemi ikiye ayrılmıştır. Adli işlerde "örfi ve şeri" hukuk kuralları uygulanmıştır. Örfi hukuk kuralları, adet, gelenek, görenek, töre kavramlarını içerir. Şeri hukuk kuralları ise dinsel kurallara göre ortaya konmuştur. Adli işlere kadılar bakmaktaydı. Ordu mensuplarının davalarına ve büyük davalara ise kadıasker bakmaktaydı.

Sitemizde Online Test Çözün

İlketkinlik Eğlence Merkezi

Sitemiz, hukuka, yasalara, telif haklarına ve kişilik haklarına saygılı olmayı amaç edinmiştir. Sitemiz, 5651 sayılı yasada tanımlanan yer sağlayıcı olarak hizmet vermektedir. İlgili yasaya göre, site yönetiminin hukuka aykırı içerikleri kontrol etme yükümlülüğü yoktur. Bu nedenle, sitemiz uyar ve kaldır prensibini benimsemiştir. Telif hakkına konu olan eserlerin yasal olmayan bir biçimde paylaşıldığını ve yasal haklarının çiğnendiğini düşünen hak sahipleri veya meslek birlikleri, fatih(at)ilketkinlik.com mail adresinden bize ulaşabilirler. Şikayet yerinde görüldüğü takdirde ihlal olduğu düşünülen içerikler sitemizden kaldırılacaktır.Sitemiz hiçbir şekilde kar amacı gütmemektedir ve sitemizde yer alan tüm materyaller yalnızca bilgilendirme ve eğitim amacıyla sunulmaktadır.

üst