Blog ne / nedir | 3882

Buradaki metinlerden 1. tarihi metin, 2. ise edebi metindir. Bu iki metin arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları belirleyelim:

Metin 1 (Tarihi metin örneği)

Sarıkamış Harekatı (22 Aralık 1914)

Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Devleti ve Rus Hanedanlığı arasında Sarıkamış'ta gerçekleşmiş, sonucu Osmanlı Devleti tarafı için büyük bir başarısızlık olmuştur. 1877-1878'deki 93 Harbi, Osmanlı Devleti'nin mağlubiyeti ile sonuçlanınca Batum, savaş tazminatı olarak Rusya'ya verilmiştir. Sarıkamış, Kars, Ardahan ve Artvin de Berlin Anlaşması ile Rusya'ya terk edilmiştir. 1914'te dönemin Başkomutan Vekili Enver Paşa, evvelce kaybedilen bu toprakları geri almak amacıyla 19 Aralık tarihinde Sarıkamış Harekatı planlarını kurmaylarına sundu. Doğu'yu korumakla görevli olan 3. Ordu, yetersiz cephaneye, askere ve yiyecek içeceğe rağmen Enver Paşa'nın hazırladığı "çevirme, kuşatma ve Rusları imha" planına göre taarruza geçti. 45 gün süren zorlu yolculuktan sonra, 90.000 kişilik Osmanlı ordusu, 12 Aralık 1914'te Allahu Ekber Dağları'nın eteklerine ulaştı. –20 derece soğukta, üzerinde palto, ayağında yün çorap olmayan bu ordunun Allahu Ekber Dağlarını aşması zor görünüyordu. Rus ordusu ise tam teçhizatlı Gabondinski ve Plaston taburları ile kilit noktaları tutmuştu. Sonuçta Allahu Ekber dağlarının karlı, tipili, şiddetli soğuklarında binlerce Türk askeri kırıldı. Sarıkamış cephesinde soğuktan donarak ölenlerin sayısına yakın askerimiz de, yanlış askeri kararlar ve taarruz emirleri ile kırıldı.

Metin 2 (Edebi metin örneği)

Doksan Bin Kardelen (Sarıkamış Şehitlerine)

Yirmi iki aralık bin dokuz yüz on dört
Allahüekber'in doruklarında,
Soğuk ve açlığın koynundaydılar,
Üçüncü ordunun neferiydiler,
Özgürlüğün askerleriydiler.
Ölüm karşılarına dikilse de yürüdüler,
Yürüdüler vatanla baharlara,
Karları yara yara,
Ne tipi ne kar durdurur sandılar,
Oysa aldandılar,
Beyaz örtünün içindeydi ölüm.
Yolları özgürlüğe çıkıyordu,
Sarıkamış'ın dağlarında.
Can verdiğimiz günlere bak,
Kim döndü geriye?
Göklere bir bak,
Bu gün göndere çekilen bayrak.
Balkanlardan çöllere
Çanakkale'de açan güllere,
Her kış Sarıkamış'ın dağlarına,
Kardelenler özgürlük olup çatlayacak.
Aziz vatan için can verenlere,
Canıyla savaşıp kan verenlere,
İstiklal uğruna şehitliğe varanlara,
Allah her çiçeğe rahmet eylesin.
Yavuz Bayram ÇALIŞKAN

Ebedi metin ile tarihi metin arasındaki benzerlikler:

  • İki metin de söze dayalıdır, sözü bir olayı aktarmada araç olarak kullanılmıştır.
  • Her iki metinde de insan ve toplumdan söz edilmiştir.
  • İki metin de yaşanmış bir olayı, bir gerçekliği dile getirmiştir.

Edebi metin ile tarihi metin arasındaki farklılıklar:

  • I. metin bilimsel metnin özelliklerini taşır, II. metin ise sanatsal bir yaratımdır, bilimsellik niteliği taşımamaktadır.
  • I. metinde nesnellik ön plandadır. Olay karşısında yazarın duygu ve düşünceleri verilmemiştir, II.metinde ise olayın sanatçı üzerinde bıraktığı etkiye, duygulara yer verilmiştir; sanatçı olayı öznel bir bakış açısıyla yorumlamıştır.
  • I. metinde amaç, okura bilgi vermek, olay hakkında onu aydınlatmak, öğreticiliktir. II. metinde ise öğretmekten çok sezdirmek, duygulandırmak ön plandadır.
  • I. metinde yaşanan gerçeklik olduğu gibi yansıtılmıştır. II. metin bu gerçekliği değiştirip yorumlayarak "kurmaca bir gerçeklik" yaratmış, sanatsal bir ürün oluşturmuştur.
  • I. metinde dil, bilgi vermek, bilgiyi olduğu gibi aktarmak, yani göndergesel işleviyle kullanılırken, II. metinde dilin sanatsal işlevinden yararlanılarak okurun duygularına seslenilmiştir, sözcüklere yeni ve farklı anlamlar yüklenerek değişik çağrışımlar yaratılmak istenmiştir.
  • I. metinde anlatılan olay, tarihsel bir sıralama içinde verilmiş, olayı yaratan sebepler ve olayın sonucu ortaya konmuştur. II.metinde ise bu özellikler yoktur, sanatçı olayı bir yerinden tutmuş, kendisinde yarattığı etki ve izlenimlerle birlikte ortaya koymuştur.
  • I. metin, okuyucuyu bilgilendirmiştir, II. metin ise yaşanan olayın insan psikolojisinde yarattığı etkiye yer vererek, okuru duygulandırmayı ve etkilemeyi amaçlamıştır.

Menu