Kanıtlamak, bilinen ya da söylenilen düşünceye katılmama sebebini belirterek var olan düşünceden farklı bir düşünceyi ortaya koymak ve bu düşüncenin okur tarafından kabul edilmesini sağlamaktır. Kanıtlayıcı anlatım; inandırmak, aydınlatmak, herhangi bir konuda farklı düşünen bir kişinin fikirlerini değiştirmek ve o kişiye kendi görüşünü kabul ettirmek amaçlarıyla kullanılır.
Bu anlatım türünde, bir tezi savunmak, bir düşünceden yola çıkarak bir başka düşünceyi çürütmek temel ilkedir. Kanıtlayıcı anlatımda yazar; karşı tarafın düşüncelerini çürütmeyi, geçersiz kılmayı ve o kişinin, kendisi gibi düşünmesini sağlamayı amaçlar. Karşı düşünce, sadece bir kişiye ait olmak zorunda değildir; yazar, toplumda yerleşmiş yanlış kanıları da değiştirmeye çalışabilir.
Kanıtlayıcı anlatım türüne bağlı olarak kaleme alınan metinlerde yazar; önce, kabul etmediği, yanlış bulduğu bir düşünceyi ortaya koyar. Sonra, bu konuyla ilgili kendi doğrularını dile getirir. Asıl doğrunun, kendi görüşleri olduğunu savunur. Bunu yaparken diğer görüşü neden benimsemediğini açıklar. Karşı düşünceye sahip kişiyi kendi düşüncesine çekmeye, kendi görüşlerinin doğru olduğuna inandırmaya çalışır.
Kanıtlayıcı anlatım türünde yazar, üzerinde durduğu konuyu aydınlatmak ve düşüncelerini kabul ettirmek için örneklere başvurur. Kanıtların bulunması ve savunulan düşüncenin örneklendirilmesi bu anlatım türünün temel özelliğidir. Örneklendirme, soyut bir düşüncenin somutlaştırılmasını, anlaşılır kılınmasını sağlar. Yazar, konuyu aydınlatmak maksadıyla farklı kişilerin düşüncelerine de başvurur.
Makale, deneme, eleştiri, fıkra, röportaj, bilimsel değerlendirme ve yorumlar, ders kitapları, felsefi yazılar...