Yağışların yeryüzüne dağılışı, Yağış miktarını etkileyen faktörler

Yağış miktarı Ekvator'dan kutuplara doğru azalır. Bunun nedeni; sıcaklığın azalması ve buna bağlı buharlaşmanın azalmasıdır.

Ekvator'dan kutuplara doğru yağışın azalması düzensizlik gösterir. Bunun nedeni yer şekillerinin etkisi olarak gösterilebilir.

En fazla yağışı Muson Asyası başta olmak üzere, Ekvatoral saha ve Orta kuşak karalarının batı kıyıları alır. En az yağış alan yerler, başta dönenceler çevresindeki çöller olmak üzere, karaların iç kesimleri ve kutuplardır.

Yağışın aylara göre dağılımına yağış rejimi denir. Düzenli ve düzensiz olmak üzere ikiye ayrılır.

Yağış rejimi;

• Bitki örtüsü
• Nüfus dağılışı
• Konut tipleri
• Tarımsal ürün çeşitliliği ve verimi
• Akarsu rejimi ve debisi
• Yer altı su seviyesi
• Toprak türü üzerinde etkilidir.

Yağış Miktarını Etkileyen Faktörler

Hava Kütleleri ve Cepheler: Nemli ve sıcak hava kütleleri çok, az nemli ve soğuk hava kütleleri az yağış bırakır.

Yükselti: Yükselti arttıkça yağış artar. Yağışın oluşması için nemli hava kütlelerinin yükselmesi gerekir. Çevrelerine göre yüksek yerler bu koşulu sağladığı için daha fazla yağış alır. Örneğin, İç Anadolu ile aynı enlemlere sahip Doğu Anadolu yüksek olduğu için daha çok yağış alır. Başka bir örnek ise, yükseltisi az olan Orta Karadeniz'in komşuları olan Batı Karadeniz ve Doğu Karadeniz'den daha az yağış almasıdır.

Denize göre konum: Yağış için gerekli nemin asıl kaynağı denizler ve okyanuslardır. Buralara kıyısı olan yerler, iç kesimlere göre daha fazla yağış alır. Örneğin aynı enlemlere sahip olan Akdeniz'in Güneydoğu Anadolu'dan daha fazla yağış alması gibi.

Okyanus akıntıları: Sıcak su akıntıları buharlaşmayı kolaylaştırarak karaya nem taşınmasını artırırlar. Dolayısıyla sıcak su akıntılarının etkili olduğu kıyılar bol yağışlıyken soğuk su akıntılarının etkili olduğu kıyılar tam tersi özellik göstererek yağışın azaldığı yerler olurlar. Örneğin, Batı Avrupa kıyılarının bol yağışlı olmasında Gulf - Stream sıcak su akıntısının etkisi söz konusudur.

Yer şekilleri: Dağların kıyı çizgisine paralel uzandığı yerlerde yağış miktarı artarken (Karadeniz ve Akdeniz kıyıları), dağların kıyı çizgisine dik uzandığı kıyılarda yağış miktarı azalır (Ege kıyıları)

Yağış Miktarının Fazla Olduğu Yerler

Ekvatoral Bölge
Yıllık yağış toplamı 2000 mm civarında olup Amazon, Kongo Havzaları ile Endonezya ve Malezya bu bölge içerisinde yer alır.
Muson Asyası
Hindistan ve Güneydoğu Asya kıyılarında yaz musonlarının etkisiyle yağış fazladır. Dünya'nın en fazla yağış alan yerleri bu bölgede yer alır.
Orta Kuşak Karalarının Batı Kıyıları
Batı rüzgârlarının etkisiyle yağış miktarı fazladır. Batı ve Kuzeybatı Avrupa bu yerlere örnektir.

Yağış Miktarının Az Olduğu Yerler

Dönenceler Çevresindeki Kara İçleri
Her iki yarım kürede dinamik yüksek basıncın etkisiyle oluşan alçalıcı hava hareketleriyle çöller meydana gelmiştir. Örneğin, Sahra Çölü, Arabistan
Çölleri ve Namib Çölü gibi.
Kutuplar
Termik yüksek basıncın etkisiyle yağış azdır.
Orta Kuşakta Etrafı Dağlarla Çevrili Çukur Alanlar
Dağlarla çevrili alanlardan nemli hava kütleleri ulaşamadığından yağış azdır. Örneğin, Tuz Gölü, Iğdır Ovası ve Malatya Ovası gibi.