1909 yılında Danimarkalı kimyacı Soren Sarensen, "hidrojen iyonu potansiyeli" anlamında pH terimini, "hidroksit iyonu potansiyeli" anlamında pOH terimini tasarlamıştır. pH, ortam sıcaklığından etkilenen bir sayısal değerdir.
Laboratuvarlarda çözeltilerin pH değerlerinin ölçümü için, asit-baz indikatörleri ve elektriksel ölçümler kullanılır. Ölçülen pH değerine göre, çözeltinin asidik ya da bazik olduğuna karar verilir.
Standart koşullarda çözeltinin pH değeri | Özellik | Örnekler |
---|---|---|
pH = 7 | Nötr | Kan |
pH < 7 | Asidik | Portakal suyu, bira, karbonatlı su, sirke, mide özsuyu |
pH > 7 | Bazik | Evlerde kullanılan amonyak, magnezya sütü, kabartma tozu |
Temelde nötrleşme reaksiyonu
şeklinde ifade edilebilir. Bir çözeltide bulunan H+ iyonları aynı çözeltideki OH- iyonlarıyla 1 mole 1 mol şeklinde nötrleşerek birbirini tüketir. Bunun sonucunda üç durumdan biri oluşur.
1. Durum: Her iki iyonda (OH- ve H+) tükenir. Böylece ortam nötr olur. Başka bir ifade ile pH = 7 olur.
2. Durum: OH- iyonu tükenir, H+ iyonu artar. Bu asitin arttığı anlamını taşır. Bunun sonucunda ortam asidik ve pH < 7 olur.
3. Durum: H+ iyonu tükenir, OH- iyonu artar. Bu da bazın arttığı anlamını taşır. Bunun sonucunda ortam bazik ve pH > 7 olur.
Hastanelerde yapılan idrar tahlillerinde, idrarın pH değerini ölçmek için nitrazin boyası içeren kağıtlar kullanılır. Bu kağıt pH değeri 4,5 olduğunda sarı, pH değeri 7,5 olduğunda mavidir. Eğer kağıdın rengi sarıya dönerse ortada bir rahatsızlığın olduğu anlaşılır.