2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün hayatı ( 1884 - 1973 )

25 Aralık 1973 de Ankara'da vefat eden "İstiklal Madalyası" sahibi İsmet İnönü 28 Aralık 1973 de Anıt Kabir'de, Atatürk'ün Mozelesi karşında hazırlanan Anıt Mezarda toprağa verildi.

1884 yılında İzmir’de Reşit Efendi ile Cevriye Temelli Hanımın 2. oğulları olarak dünyaya geldi. İlk ve Orta Öğrenimini Sivas’ta tamamlayan Mustafa İsmet, 1 yıl Sivas Mülkiye İdadisinden okuduktan sonra İstanbul Mühendis İdadisine geçti. 1901 de Mühendishane-i Beri Hümayun’a ( Topçu Okulu) girip 1903 de Topçu Teğmeni olarak mezun oldu. 1906 da Erkan-ı Harbiye mektebini birincilikle bitirerek Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle Edirne’deki 2. Orduya atandı.

31 Mart olayında, “Harekat Ordusu” karargahında görev aldı. 1912 de Yemen Kuvay-ı Umumiye Komutanlığı Kurmay Başkanlığı’na atandı. Değişik görevlerde bulunan İsmet Bey I. Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi’nde Kolordu Komutanı olarak yıllarca birlikte çalışacağı en yakın arkadaşı olan Mustafa Kemal ile çalıştı. Halep’te 7. Ordu’nun kuruluşunda Filistin Cephesi’nde bulundu. Nablus’ta yaralanması üzerine İstanbul’a geldi. Mondros’tan kısa bir süre önce Harbiye Nezareti’nde müsteşarlığa atandı.

İlk kez 8 Ocak 1920 de Ankara’ya giderek kısa bir süre Mustafa Kemal ile çalıştı. Ali Rıza Paşa Hükümeti’nde Genel Kurmay Başkanı olan Fevzi Çakmak’ın çağırısı üzerine İstanbul’a döndü ise de Mustafa Kemal’in çağrısı üzerine İstanbul ile bağlarını keserek 9 Nisan 1920 de Ankara’ya geri döndü. I. TBMM’ne Edirne Milletvekili olarak katıldı. O’da Mustafa Kemal gibi İstanbul Divan-ı Harp tarafından gıyabında ölüm cezasına çarptırıldı.

Yunanları İnönü Savaşlarında 2 kez yenilgiye uğrattı. Çerkez Ethem İsyanını bastırdı. Bu başarılarından dolayı TBMM tarafından Orgeneral (Birinci Ferik) rütbesine yükseltildi. 4 Mayıs 1921 de Batı Cephesi Komutanlığı’na atandı ise de Kütahya- Eskişehir Savaşları’ndan sonra bu görevden alındı. Sakarya ve Büyük Taarruz sonrasında Mudanya Görüşmeleri’ne katılması için görevlendirildi. Buradaki başarısından dolayı Dışişleri Bakanlığı’na atanarak Lozan’a gönderildi. TBMM adına, Mondros ve Sevr’i geçersiz kılan “Lozan Antlaşması’nı” imzaladı.

Cumhuriyet’in ilanı üzerine, Cumhuriyetimizin ilk Başbakanı oldu. Bu dönemde Halifeliğin Kaldırılması, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın kurulması Tevhid-i Tedrisat Yasası’nın kabulü gibi çok önemli devrimler gerçekleşti. Bir süre Başbakanlıktan ayrıldı ise de Şeyh Said İsyanı üzerine yeniden Başbakanlığa getirildi. 1926 da Orgeneral rütbesi ile askerlikten emekli oldu.

1934’te Soyadı Kanunu çıktığında Mustafa Kemal Atatürk’ün verdiği İnönü soyadını alan İsmet Paşa, 1923’ten 1937’ye değin Başbakanlık görevini aralıksız sürdürdü.

1937 yılında Mustafa Kemal ile bazı konularda görüş ayrılığına düşünce Başbakanlık ve CHP Genel Başkanı Yardımcılığı görevlerinden alındı. Malatya Milletvekili olarak görevini sürdürdü.

Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün ölümü üzerine TBMM tarafından 11 Kasım 1938 de Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci Cumhurbaşkanı seçildi. Aynı zamanda 26 Aralık 1938 de CHP I. Olağanüstü Kurultayında “Milli Şef” unvanı ile “değişmez Genel Başkan” seçildi.

Cumhurbaşkanı seçilmesinden kısa bir süre sonra çıkan II. Dünya Savaşı’ndan ülkemizi uzak tutmayı başardı. Savaş yıllarında çıkarılan Varlık Vergisi, Hasan Ali Yücel’in öncülüğünde kurulan Köy Enstitüleri unutulmazları arasında yer aldı.

II. Dünya Savaşı sonrasında SSCB Başkanı Stalin’in olumsuz tutumu, Türkiye’ye yardım yapma güvencesi veren ( Truman Doktrini ) ABD ve Batılı devletlere yakınlaşmasında etkili oldu. 1946 yılında çok partili hayata geçilmesini kararlaştırdı.

14 Mayıs 1950 de Demokrat Parti’nin seçimleri kazanması üzerine Cumhurbaşkanlığı’ndan ayrılan İsmet İnönü, Ana Muhalefet Partisi Genel Başkanı ve Milletvekili olarak siyasi yaşamını sürdürdü. 27 Mayıs 1960 dan sonra kurulan Koalisyon Hükümetleri’nde Başbakanlık yapan İsmet İnönü Genel sekreter
Bülent Ecevit ile düştüğü görüş ayrılıkları üzerine 8 Mayıs 1972 de 34 yıl aralıksız görev yaptığı CHP Genel Başkanlığından, 4 Kasım 1972 de CHP üyeliğinden, 14 kasım 1972 de Milletvekilliğinden istifa etti. Eski Cumhurbaşkanı sıfatı ile Cumhuriyet Senatosunda “Senatör” olarak meclisteki çalışmalarına devam etti.

25 Aralık 1973 de Ankara’da vefat eden “İstiklal Madalyası” sahibi İsmet İnönü 28 Aralık 1973 de Anıt Kabir’de, Atatürk’ün Mozelesi karşında hazırlanan Anıt Mezarda toprağa verildi.