Biyolojik çeşitlilik yeryüzü için olduğu kadar her ülke için de ayrı ayrı doğal kaynak zenginliğidir. Ülkelerin ekonomileri doğal kaynaklara dayandığı için söz konusu zenginliklerin korunması ve geliştirilmesi hayati önem taşır.

Biyolojik çeşitlilik nedir, Türkiye'nin biyolojik çeşitliliği, Biyolojik çeşitliliğin korunması ve korunma yolları

BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK NEDİR ?

Biyolojik çeşitlilik, yeryüzünde yaşayan bitki ve hayvan türleri gibi sahip olduğumuz tüm canlı varlıkları kapsar. Bu
kavram; genetik çeşitlilik, tür çeşitliliği ve ekosistem çeşitliliğini içermektedir.

Genetik çeşitlilik, bir tür içindeki çeşitliliği tanımlar. Her türün bireylerinin genetik farklılığı, o türün kendi içinde
genetik çeşitliliği demektir.

Tür çeşitliliği, genellikle belirli coğrafik sınırlar içindeki türlerin toplam sayısını ifade eder.

Ekosistem çeşitliliği, bir bölgede farklı ekosistemlerin bulunması şeklinde tanımlanabilir. (Ekosistem, belirli bir
bölgedeki canlı ve cansızların tümüdür.)

✶ Biyolojik çeşitlilik her ülke için ayrı ayrı canlı doğal kaynak olduğundan ekonomik kalkınmaya büyük katkı sağlar.
Biyolojik çeşitliliğin ekonomiye katkısını besin maddesi, ilaç ham maddesi ve turizm geliri şeklinde sıralayabiliriz.

✶ Doğada ekosistemleri oluşturan biyolojik çeşitliliğin her bir üyesi sistemin düzenli çalışması için fonksiyonlar
üstlenmiştir. Bundan dolayı insanın, doğanın hakimi ve kullanıcısı değil var olan sistemin bir parçası olduğunu
unutmaması gerekir.

TÜRKİYE'NİN BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİ

✶ Türkiye, biyolojik çeşitlilik açısından dünyanın sayılı ülkelerinden birisidir.

✶ Türkiye; Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının kesişme noktasında bulunması, olağanüstü zengin topografik ve iklimsel
yapıya sahip olması, üç kıtanın tarihi göç yolları üzerinde yer aldığı için değişik medeniyetlere ev sahipliği yapmış
olması gibi sebeplerle oldukça zengin bir biyolojik çeşitliliğe sahiptir.

✶ Türkiye'nin zengin bir genetik çeşitliliğe sahip olması tarım alanında büyük önem taşır. Günümüzde insanların
önemli bir kısmını besleyen tahılların büyük çoğunluğu sadece Türkiye'ye özgü olan yabani türlerden yetiştirilmişlerdir.

✶ Türkiye tür çeşitliliği açısından da dünyanın sayılı ülkelerinden birisidir. Türkiye'de 650 civarında balık türü, 22 iki
yaşamlı türü, 106 sürüngen türü, 450 kuş türü ve 132 memeli hayvan türü bulunmaktadır. Ülkemizde ayrıca 30000
kadar omurgasız hayvan türünün yaşadığı tespit edilmiştir. Türkiye, soyu tükenmekte olan Akdeniz fokunun yaşam
alanına sahip ender ülkelerden birisidir.

✶ Sadece belirli bir coğrafik bölge sınırları içinde yayılım gösteren ve dünyada başka bir yerde görülmeyen türlere
endemik türler denir. Abant alası, Toros kurbağası, Kapadokya kertenkelesi, Hopa engereği, Büyük toy, Van kedisi,
Sivas kangalı, Anadolu yaban koyunu, İspermeçet balinası Türkiye'deki endemik hayvan türlerinden bazılarıdır.

endemik hayvan türleri

✶ Türkiye bitki türleri bakımından da oldukça zengindir. Avrupa kıtasının tümünde yaklaşık 13000 bitki türü bulunur.
Ülkemizde ise 3000 kadar endemik olmak üzere 10000 civarında bitki türü olduğu saptanmıştır. Kral eğreltisi, Konya gaşağı, Anadolu sığla (günlük) ağacı, çan çiçeği, yanar döner çiçeği, kasnak meşesi, Datça hurması, Ankara çiğdemi, İspir meşesi, İzmir adaçayı ülkemizdeki endemik bitki türlerinden bazılarıdır.

endemik bitki türleri

✶ Türkiye'deki endemik bitkilerin bazıları besin olarak tüketilirken bazıları tıbbi ve aromatik amaçlarla kullanılmaktadır.
Örneğin ülkemizdeki endemik orkide çeşitlerinin yumrularından sahlep yapılır. Adaçayı yaprakları gargara ve şurupların bileşimine konularak boğaz ağrısı ve iltihaplara karşı kullanılır. Soğanlı bir bitki olan safran ise boya maddesi ve baharat olarak kullanıldığı gibi ilaç ve kozmetik sanayisinde, halk hekimliğinde, aşure ve zerde tatlısı yapımında, lokum imalatında kullanılmaktadır.

BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN KORUNMASI

✶ Son yıllarda giderek artan biyolojik çeşitlilik kaybını kontrol altına almak için çeşitli yöntemler geliştirilmiştir. Bunları
doğal koruma (in situ) ve yapay koruma (ex situ) olarak ikiye ayırmak mümkündür.

Doğal koruma, canlıları kendi doğal yetiştirme alanlarında korumayı amaçlar. Milli parklar, tabiat parkları, tabiatı
koruma alanları, tabiat anıt alanları, yaban hayatı geliştirme sahaları, özel çevre koruma bölgeleri vb. yerler başlıca
doğal koruma alanlarıdır. Ülkemizin çeşitli bölgelerinde doğal koruma alanları bulunmaktadır. Örneğin Kayseri'de
bulunan "Sultan Sazlığı Milli Parkı" bir kısmı nesli tehlikeye düşmüş yaklaşık 300 kuş türü için beslenme, barınma
ve kuluçka yeridir. Afyon ve Denizli illeri arasında yer alan "Akdağ Tabiat Parkı" yaban hayatı bakımından zengin
olup nesli tükenme tehlikesi içeren sakallı akbaba ve kızıl akbabaya ev sahipliği yapar. Bu bölgenin hakim olan
ağaç türü karaçamdır.

Yapay koruma, canlıları doğal olarak yaşadıkları ortam dışında hazırlanmış özel alanlarda korumayı amaçlar.
Botanik bahçeleri, hayvanat bahçeleri, tohum ve gen bankası gibi yerler başlıca yapay koruma alanlarıdır. Yapay
koruma şekillerinden birisi gamet, embriyo, doku, tohum ya da DNA'ların özel saklama koşullarında dondurularak
korunmasıdır. Tohumları kurutulmaya ve soğukta depolanmaya uygun olmayan hassas türlerin korunmasında ise
doku kültürü tekniklerinden yararlanılır. Yapay korumanın en yaygın biçimlerinden birisi de gen bankalarıdır. Gen
bankaları, ileride doğabilecek sorunlar karşısında birçok genetik materyalin koruma altına alınmasını amaçlayan
gen depolarıdır. Gen bankaları, dünyada olduğu gibi Türkiye'de de önemli hale gelmiştir. 2010 yılında Ankara'da
hizmete açılan "Türkiye Tohum Gen Bankası" yaklaşık 300000 örnek kapasitesi ile dünyada üçüncü sırada yer
almaktadır.

Tohum gen bankası biyolojik çeşitliliğin korunmasını sağlar.

✶ Dünya koruma birliğinin (IUCN), "Küresel Ölçekte Tehlike Altındaki Türler" listesinde Türkiye'de yok olmak üzere, tehlike altında ve hassas kategorisinde toplam 134 hayvan türü ve alt türü bulunmaktadır. Bu hayvanlara örnek olarak Toros kurbağası, deniz kaplumbağası, kelaynak, dikkuyruk ördek, toy, imparator kartalı, Anadolu parsı, Hatay
ceylanı ve Akdeniz foku verilebilir. Türkiye'de yok olma tehlikesi altında bulunan bitki türleri de vardır. Eber sarısı,
Konya gaşağı, Datça hurması, yanar döner çiçeği, imparator lalesi, kardelen, siklamen bitkilerden bazılarıdır.

✶ Biyolojik çeşitliliğin korunması için yapılması gerekli en önemli çalışmalar şunlardır:

  • Biyolojik kaynakların sürdürülebilir kullanımı konusunda başta çiftçiler olmak üzere toplumun her kesimi bilgilendirilmeli ve bilinçlendirilmelidir.
  • Türlerin korunması konusunda sivil toplum kuruluşları tarafından yapılan çalışmalar halka duyurulmalı, nesli tehlikede olan türlerle ilgili kartpostallar, posterler, pullar, tişörtler ve takvimler hazırlanıp dağıtılmalıdır.
  • İlkokul çağlarından itibaren öğrencilere biyolojik çeşitlilik ve biyolojik kaynakların sürdürülebilir kullanımı konusunda eğitim verilmelidir.
  • Yazı Etiketleri :
  • Tür çeşitliliği
  • Ekosistem çeşitliliği
  • Genetik çeşitlilik
İnsan faaliyetlerinin ekosistemlerin sürdürülebilirliği üzerine etkisi ve olası sonuçları
Yazıyı Oku

İnsan faaliyetlerinin ekosistemlerin sürdürülebilirliği üzerine etkisi ve olası sonuçları

Modern genetik uygulamaları (gen klonlaması, kök hücre teknolojisi, dna parmak izi analizi, insan genom projesi)
Yazıyı Oku

Modern genetik uygulamaları (gen klonlaması, kök hücre teknolojisi, dna parmak izi analizi, insan genom projesi)

Gen klonlama işleminin basamakları, bitkilerde ve hayvanlarda klonlama işlemi
Yazıyı Oku

Gen klonlama işleminin basamakları, bitkilerde ve hayvanlarda klonlama işlemi

Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO), GDO'nun insan sağlığına etkileri, GDO'nun zararlı çevresel etkileri
Yazıyı Oku

Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO), GDO'nun insan sağlığına etkileri, GDO'nun zararlı çevresel etkileri

Sucul biyomlar ve türleri ( Tatlı su biyomları, Tuzlu su biyomları )
Yazıyı Oku

Sucul biyomlar ve türleri ( Tatlı su biyomları, Tuzlu su biyomları )

Karasal biyomlar ve türleri ( orman biyomları, çayır biyomları, çöl biyomu, tundra biyomu )
Yazıyı Oku

Karasal biyomlar ve türleri ( orman biyomları, çayır biyomları, çöl biyomu, tundra biyomu )

Menu