Haçlı seferleri, haçlı seferlerinin sebepleri ve sonuçları, magna carta ve skolastik düşünce

Bu seferlerin farklı Avrupalı ulusların Hıristiyanlık inanışının öncülüğünde Türk-İslam dünyasına karşı yapıldığından ve bu seferlere katılanların silahlarına ve giysilerine "haç" işareti taktıklarından dolayı haçlı seferleri olarak adlandırılmıştır.

HAÇLI SEFERLERİNİN NEDENLERİ

Haçlı Seferleri'nin ekonomik nedenlerinin aynı zamanda "Büyük Coğrafya Keşifleri'nin" de nedenleri olmuştur.

I. Haçlı Seferi (1096 - 1099)

- Bu sefere Krallar katılmamış, Papa II. Urban, Keşiş Piyer Lermit, Şövalye Gotiye gibi din adamları ve soylular öncülük etmişlerdir.

- Öncü Haçlı kuvvetleri Selçuklular tarafından yenilgiye uğratılmıştır. Arkadan gelen yarım milyonu geçkin Haçlı gücü İstanbul'a oradan İznik'e ulaşmıştır. Bizanslılar Haçlılarla bir antlaşma yapmışlardır. Buna göre;

a) Haçlılar Anadolu'da ele geçirdikleri yerleri Bizanslılara verecek,

b) Bizanslılar, Haçlılara Anadolu'da rehberlik edecek ve ihtiyaçlarını karşılayacaklardır.

- Malatya kuşatmasını kaldıran I. Kılıç Arslan İznik'e gelmiş ise de çok kalabalık Haçlı kuvveti karşısında başarılı olamayarak başkenti İznik'ten Konya'ya taşımıştır. Danişmendlilerle birlikte Eskişehir yakınlarında (Dorileon) bir kez daha Haçlılarla savaşmış ise de yine başarılı olamamış ve bundan sonra yıpratma savaşları ile Haçlılara ağır kayıplar verdirmeye başlamıştır. Haçlıların Kudüs'e ulaşmalarını önleyememiş ise de onlara ağır kayıplar verdirmiştir.

- İznik'i Bizanslılara teslim eden Haçlılar, Kudüs'te Latin Krallığı (1099) kurdukları gibi Antakya, Urfa, Trablusşam ve Yafa'da da küçük Latin Krallıkları (Kontluklar) kurmuşlardır.

Anadolu'ya yarım milyondan fazla Haçlı gücünün geldiğini, bunlardan ancak elli bini Kudüs'e ulaşabilmiştir.

II. Haçlı Seferi (1147 - 1149)

- Musul Atabeyi İmadeddin Zengi'nin Urfa Kontluğu'na son vermesi, Kudüs Krallığı'nın Türklerin baskısı altına girmesi üzerine Haç lılar, Avrupa'dan yardım istemişler, bu nedenle Alman İmparatoru Konrad ve Fransa Kralı VII. Lui öncülüğünde II. Haçlı Seferi yapılmıştır.

- Anadolu'ya giren Alman İmparatoru, Eskişehir yörelerinde Selçuklu Sultanı I. Mesut'a yenilmiş ve İznik'e çekilmiş, oraya gelen Fransa kuvvetleri ile birleşmişlerdir. Antalya'ya yönelen bu kuvvetler Selçukluların yıpratma savaşları ile ağır kayıplara uğramışlardır.

- Kudüs'e ulaşan Alman İmparatoru ve Fransa Kralı Şam'ı kuşatmış iseler de başarılı olamamışlardır. Böylece Kralların katıldığı ilk sefer başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

III. Haçlı Seferi (1189 - 1192)

- Selahaddin Eyyübi'nin Kudüs Kralını Hıttın Savaşı'nda yenerek Kudüs'ü Haçlılardan geri alması üzerine III. Haçlı Seferi yapılmıştır.

- Bu sefere Avrupa'nın en büyük Kralları, Alman İmparatoru Frederik Barbaros kara, Fransa Kralı Filip Ogüst ve İngiliz Kralı Arslan Yürekli Rişar ise deniz yolu ile katılmışlardır.

- II. Kılıç Arslan Alman İmparatoru'na yıpratma savaşları ile ağır kayıplar verdirmişti. İmparatorun Silifke'de ölümü üzerine kuvvetleri dağılmış, Fransa Kralı ile İngiliz Kralı da Selahaddin Eyyübi'ye karşı başarılı olamayarak geri dönmüşlerdir.

IV. Haçlı Seferi (1202 - 1204)

- I. Haçlı Seferi'nde olduğu gibi bu sefere de Krallar katılmamışlardır.

- Eyyübilerin Filistin ve Suriye'deki bazı yerleri ele geçirmeleri, yeni Bizans İmparatoru'nun yardım çağrıları üzerine Papa'nın kışkırtmaları ile yapılmıştır.

- Sefere katılanlar deniz yolu ile İstanbul'a gelmişler ve Bizans taht kavgalarına karışmışlar, şehri yağmalayarak İstanbul'da "Latin Krallığı" kurmuşlardır (1204). Bunun üzerine Bizans İmparatorluğu parçalanmış, Bizans hanedanı soylularından bir kol İznik'e giderek "İznik Rum İmparatorluğu'nu" (1204 - 1261), diğer bir kol ise Trabzon'a giderek "Trabzon Rum İmparatorluğu'nu" (1204 - 1461) kurmuşlardır.

Bu seferin amacından sapmış, Katolik - Ortodoks çatışmasına dönmüş bir sefer olmuştur.

İznik Rum İmparatorluğu'nun 1261 de İstanbul'a gelerek Latinlerin egemenliğine son vererek yeniden Bizans İmparatorluğunu kurduğunu, Fatih Sultan Mehmet'in 1453 de İstanbul'u fethederek Bizans İmparatorluğuna, 1461 de de Trabzon'u fethederek Trabzon Rum İmparatorluğu'na son vermiştir.

IV. Haçlı Seferi'nin İstanbul'da son bulduğunu bu seferden sonra dört sefer daha düzenlenmiş olmakla birlikte bir daha Anadolu üzerinden sefer düzenlenmemiştir.

1212 yılında ki Haçlı seferine bazı tarihçilerin "Çocukların Haçlı Seferi" dediklerini, 8. Haçlı Seferinin de 4. sefer gibi amacından sapmış bir sefer olduğunu, Tunus'a yönelik yapılmıştır.

Haçlı Seferleri'nin Türk - İslam Dünyası açısından sonuçları:

1. Türklerin batıya ilerleyişi bir süre durmuştur,
2. Türkler, (Anadolu Selçukluları, Danişment ve Artukoğulları Beylikleri, Musul Atabeyliği, Eyyübiler ve Memlükler) Müslümanlığı haçlılara karşı başarı ile savunmuşlar, Müslümanlığın Arap Yarımadası'na çekilişini önlemişlerdir. Bu da Türklerin, İslam dünyasındaki saygınlıklarını arttırmıştır.
3. Anadolu, Suriye ve Filistin harap hale gelmiş, birçok insan ölmüştür.

Haçlı Seferleri'nin Avrupalılar için Sonuçları

Magna Carta (Büyük Şart - Büyük Ferman) (1215):

- İngiliz Kralı Yurtsuz Jan ile soylular arasındaki karşılıklı bir sözleşmedir.

- Bu belgenin, tarihte "insan hakları ile ilgili ilk yazılı antlaşma" olduğu gibi "Anayasal sisteme geçişin" dünyada ilk örneği olduğu da ileri sürülmüştür.

- Kral bu belgede, Halk temsilcilerinin onayı olmadan yeni vergi koyamayacağını, Özgür insanların yargılanmadan cezalandırılamayacağını kabul etmekle kendi yetkilerini sınırlandırmıştır. Bu belgenin İngiltere de demokrasinin ve parlamenter sistemin gelişmesine katkı sağladığı ileri sürülmüştür.

Babası II. Henry'nin, oğulları arasında ki toprak paylaşımı sırasında oğlu Jan'ı "topraksız" bırakması yüzünden "Yurtsuz" diye anılmıştır.

Osmanlı İmparatorluğu'nda 1839 da yayımlanan "Tanzimat Fermanı'nın" Magna Carta karakteri taşımıştır.

Skolastik Düşünce

- Orta Çağ'a damgasını vuran bir düşünce sistemidir.

- Hıristiyanlık ile ilgili esasların her olayın çözümünün İncil'de yer aldığı, İncil'den başka gerçek aramanın yanlış olduğu ileri sürülmüştür.

- İnsanların düşünceleri kilisenin baskısı altına alınmış, bu da bilimlerin gelişmesine engel olmuştur.

Skolastik düşünce sisteminin "Rönesans" ile yıkılmıştır.

İngilizlerle Fransızlar arasında yaşanan "Yüzyıl" Savaşları'nda (1337 - 1453) Jan Dark'ın halkı mücadeleye çağırması, Fransızlar arasında bağımsızlık fikrinin gelişmesinde ve Fransızların savaştan galip çıkmalarında etkin olmuştur.

Yüzyıl Savaşları'nda başarısız olan İngilizler arasında "İki Gül Savaşları" adı verilen iç savaşlar yaşanmıştır.