Kkka tarihçesi, nasıl bulaşır, kuluçka süresi ve belirtileri, tedavisi ve korunma yöntemleri

Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA), keneler tarafından taşınan bir virüsle oluşan ateş, halsizlik, iştahsızlık, kas ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal ve ağır vakalarda kanama gibi bulgular ile seyrederek ölümlere neden olabilen hayvanlardan insanlara bulaşan bir enfeksiyon hastalığıdır.

Hastalığın, 12. yy'da Tacikistan'da görüldüğü ve kanama ile seyreden bir sendrom olarak tanımlandığı değişik kaynaklarda yer almakla birlikte hastalık 1944 yılında Kırım'da görülmüş ve Kırım Kanamalı Ateşi olarak tanımlanmıştır. Daha sonra 1956 yılında Kongo'da görülen hastalığın, Kırım Kanamalı Ateşi olarak adlandırılan hastalık ile aynı olduğu 1969 yılında tespit edilmiş ve bu tarihten itibaren bugünkü bilinen adıyla Kırım Kongo Kanamalı Ateşi olarak anılmaya başlamıştır.

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi sadece ülkemizde görülen bir hastalık değildir. Dünyada 30'un üzerinde ülkede görülmektedir. Orta Doğu, Asya, Afrika ve Doğu Avrupa'daki bazı ülkelerde de endemik olarak görülmektedir. Ülkemizde ise 2002 yılında benzer özellikteki hastaların varlığıyla dikkatleri çekmiş ve 2003 yılında tanısı konmuştur.

Hastalık ülkemizde bulaştırıcısı kene türünün yaşam alanlarıyla uyumlu bir şekilde görülmektedir. KKKA vakaları çoğunlukla İç Anadolu'nun kuzeyi, Orta Karadeniz ve Doğu Anadolu'nun kuzeyinde yoğunlaşmaktadır.

KKKA Nasıl Bulaşır ?

• Virüsü taşıyan kene türlerinin insan vücuduna tutunması,
• Virüsü taşıyan kenelerin çıplak el ile ezilmesi, keneyle temas
• KKKA virüsünü taşıyan hayvanların kan, doku ve diğer vücut sıvıları ile korunmasız temas edilmesi,
• KKKA hastalarının kan ve diğer vücut sıvıları ile temas edilmesi ile KKKA bulaşmaktadır.

KKKA Risk Grupları

Hastalığın görüldüğü bölgelerde yaşayan tarım ve hayvancılık ile uğraşan kişiler; kasaplar ve mezbaha çalışanları; veteriner hekimler; askerler; korunmasız olarak kamp ve piknik yapanlar; KKKA hastaları ile temas eden sağlık personeli; laboratuvar çalışanları; hasta yakınları risk grubundadır.

KKKA Kuluçka Süresi ve Belirtileri

Hastalık virüsün alınma şekline bağlı olarak 1-14 gün sürebilen kuluçka döneminden sonra (Hastalığın kuluçka süresi kene tarafından tutunma ile virüsün alınmasını müteakip genellikle 1-3 gün en fazla 9 gün olabilmektedir. Enfekte kan ve vücut sıvılarıyla temas sonucu bulaşmalarda ise bu süre 5-6 gün, en fazla 13 gün olabilmektedir.) ateş, halsizlik, üşüme, titreme, yaygın kas ağrıları, baş ağrısı, bulantıkusma, ishal, yüzde ve gözlerde kızarıklık, deri döküntüsü gibi şikâyetlerle kendini gösterir. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde cilt kanaması, diş eti kanaması, burun kanaması, mide-barsak kanaması, akciğer ve beyin kanamaları görülebilir.

KKKA Tedavisi Nasıl Yapılır ?

Hastalığın tedavisinin temelini destek tedavisi oluşturur. Bunun yanında hastanın sıvı-elektrolitlerinin ve kan değerlerinin izlenmesi gerekmektedir. Gerekirse taze donmuş plazma ve trombosit süspansiyonu verilebilir. KKKA ölümle sonuçlanabilmekle birlikte hastalıkla ilgili yayınlanan verilerde %40'a kadar çıkan oranlar bildirilmektedir. Türkiye'de görülen vakalarda ölüm yüzdesi %4-5 civarındadır.

KKKA'dan Nasıl Korunuruz ?

Kırım Kongo Kanamalı Ateşinde tedavinin esasını destek tedavisinin oluşturması, uygulanabilir etkinliği kabul görmüş bir aşısının olmaması sebebiyle hastalıkla mücadelede en önemli basamağı kişisel korunma önlemlerinin alınması oluşturmaktadır.

Hastalıktan korunmak için kişilerin bir takım önlemleri alması gerekmekte olup alınması gereken önlemler aşağıda yer almaktadır;

• Hastalığa sebep olan mikrobun bulaştırıcısı olan keneler uçmazlar, zıplamazlar, yerden yürüyerek vücuda tırmanırlar.
• Tarla, bağ, bahçe, orman ve piknik alanları gibi kene yönünden riskli alanlara gidilirken, kenelerin vücuda girmesini engellemek maksadıyla mümkün olduğu kadar vücudu örten giysiler giyilmeli, pantolon paçaları çorapların içerisine sokulmalı ve ayrıca kenelerin elbise üzerinde rahat görülebilmesi için açık renkli kıyafetler tercih edilmelidir. Oturulacak yerlere de açık renkli örtü serilmelidir.
• Hayvanların üzerindeki keneye, hayvanların kan ve idrarına çıplak elle dokunulmamalıdır.
• Riskli alanlardan döndükten sonra kene olup olmadığını görmek için vücudun ve elbiselerin her yerine dikkatlice bakılmalıdır. Vücudun özellikle diz arkası, koltuk altları, kulak arkası, ense, saç dipleri ve kasıklar dâhil kontrol edilmeli ya da ettirilmelidir.
• Çocukların vücutları da mutlaka kene yönünden kontrol edilmelidir.
• Vücuda tutunan keneyi çıplak elle dokunmadan; eldiven, bez ya da poşet ile çıkartılmalı, çıkartılamıyorsa en yakın sağlık kuruluşuna müracaat edilmelidir.
• Kene tutunmasından sonra, 10 gün içinde;
  ✓ Halsizlik,
  ✓ İştahsızlık,
  ✓ Ateş,
  ✓ Vücut Ağrısı,
  ✓ Baş Ağrısı,
  ✓ Bulantı,
  ✓ Kusma,
  ✓ İshal şikâyetlerinden herhangi birinin görülmesi durumunda, zaman kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna gidilmelidir.
• Vücuda tutunan veya hayvanların üzerinde bulunan keneler kesinlikle çıplak el ile öldürülmemeli ve patlatılmamalıdır. Kenelerin üzerine sigara basılması, kolonya ve gaz yağı gibi maddelerin dökülmesi hastalığın bulaşmasına yol açabileceğinden kesinlikle yapılmamalıdır.
• Hastalık, hayvanlarda belirti göstermeden seyrettiğinden hayvanlar sağlıklı görünse bile hastalığı bulaştırabilirler. Bu sebeple hastalığın sık olarak görüldüğü bölgelerde bulunan hayvanların kan ve idrar gibi vücut sıvılarına çıplak el ile temas edilmemelidir.
• Hastalığa yakalanan kişilerin kan, vücut sıvıları ve çıkartılarıyla hastalık bulaşabildiğinden, hasta ile temas eden kişiler gerekli korunma önlemlerini (eldiven, önlük, maske vb.) almalıdır. Hasta insan ve hayvanların kan, vücut sıvıları ile doğrudan temas eden kişiler ise kendilerini 2 hafta süreyle takip etmelidir. Halsizlik, iştahsızlık, ateş, kas ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma veya ishal gibi belirtilerin görülmesi halinde derhal en yakın sağlık kuruluşuna müracaat etmelidirler.
• Hastalığın kontrolünde özellikle çiftlik hayvanlarında kene mücadelesi önemli olduğundan hayvanlar, Tarım teşkilatının önerileri ve yardımları doğrultusunda kene ilaçları ile düzenli bir şekilde ilaçlanmalıdır. Kene mücadelesinde geniş çevre ilaçlamaları önerilmemektedir.
• Kenelerin birçok çeşidi vardır. Ancak hangi kenenin hastalık yapıp yapmadığı anlaşılamayacağından tüm kenelere karşı aynı önlemler alınmalıdır.