Sosyal, siyasal, ekonomik, günlük, sanatsal ve toplumsal konuları açıklayıcı, didaktik niteliği olan gazete ve dergi yazılarına makale denir.

Makale nedir, makale türünün özellikleri, makalenin yapısal özellikleri

MAKALE

Sosyal, siyasal, ekonomik, günlük, sanatsal ve toplumsal konuları açıklayıcı, didaktik niteliği olan gazete ve dergi yazılarına makale denir.

Makale, yazılış amaç ve konularına göre ikiye ayrılır. Birincisi, "bilimsel makaleler"dir. Bunlar, bilimsel konular ve farklı bilim dallarıyla ilgili makaleler (tıp, fizik, doğal ve deneysel bilimler, insan bilimleri vb.)dir. Bu tür makaleler, bilimsel araştırma ve incelemelere bağlı olarak yazılır ve özellikle dergilerde yayımlanır. İkincisi ise "gazete makaleleri"dir. Bizim üzerinde duracağımız, gazete makaleleridir.

MAKALE TÜRÜNÜN ÖZELLİKLERİ

  • Makalenin temel ögesi düşünce (fikir) dir. Yazar, makalesinde, ele aldığı konuyla ilgili düşüncesini savunur ve okuyucuya benimsetmeye çalışır.
  • Makalenin yazılış amacı bilgi vermek, bir düşüncenin savunuculuğunu yapmaktır. Makalede bilgi verilirken düşünceye sadece değinilmekle yetinilmez. Düşünce ya da öne sürülen sav, ispatlanmaya okura kabul ettirilmeye çalışılır.
  • Makale, gazete ve dergi yazısıdır; gazete ile doğmuş ve gelişmiş bir yazı türüdür. Gazetelerde ilk sütuna veya birinci sayfaya konulan önemli yazılara "başmakale (başyazı)", bu yazıları yazanlara ise "başyazar" denir.
  • Makalenin hedef kitlesi, "genel okuyucu kitlesi", yani halktır. Bilimsel makalelerin hedef kitlesi ise o makalenin ilgili olduğu alanın uzmanlarıdır.

Konusu ne olursa olsun bir gazete makalesinde yazar, okurların düzeyini düşünmek zorundadır. Yazar, makalesini okunabilir kılmanın, düşüncelerini geniş halk kitlesine ulaştırmanın yollarını arar çünkü makalede ana öge düşüncedir. Bu düşünceyi geniş halk yığınlarına indirme, onlarla iletişim kurma ustalık isteyen bir iştir. Düşünce, soyuttur. Soyutu somuta dönüştürme, öne sürülen fikri inandırıcı kılma, makale yazarının göz önünde bulundurması gereken önemli noktalardır. Bu da yazarın açık, akıcı, duru ve yalın bir anlatım kullanmasına, düşünceyi geliştirme yollarından yararlanmasına bağlıdır.

  • Makalenin toplum hayatında önemli rolü vardır: Makalenin halkı aydınlatmak, yönlendirmek ve çeşitli konularla ilgili kamuoyu oluşturmak bakımından etkisi büyüktür. Özellikle gazete makalelerinin geniş bir halk kitlesi üzerinde öğretici ve eğitici bir işlevi vardır.
  • Makalede konu sınırı yoktur. Güzel sanatlardan politikaya, toplumsal ve bilimsel konulardan, günlük olaylara ya da ülke sorunlarına kadar her konuda makale yazılabilir. Bu yönüyle makaleler, bilime katkıları yanında; toplumsal sorunları gündeme getirmeleri ve bu sorunlara çözüm yolları önermeleri bakımından büyük bir değer taşır.
  • Makalede öne sürülen yargılar nesnel verilerle güçlendirilir; tanımlama, örnekleme, tanık gösterme, karşılaştırma gibi düşünceyi geliştirme yollarıyla açıklanıp kanıtlanır.
  • Makalelerde bilimsel ve ciddi bir üslup kullanılır.
  • Makalede dil, genelde göndergesel işlevde kullanılır.
  • Makalede genelde açıklayıcı anlatım türü kullanılır; öğretici, kanıtlayıcı ve tartışmacı anlatım türleri de kullanılır.
  • Makalede üçüncü tekil kişili anlatım kullanılır, birinci tekil kişili anlatımdan mümkün olduğu kadar uzak durulur.

MAKALENİN YAPISAL ÖZELLİKLERİ

Makaleler, belli bir plana bağlı olarak yazılan yazılardır. Bu nedenle ele alınan konuyla ilgili düşünceler rastgele açıklanmaz.

Giriş Bölümü

Giriş bölümünde, ele alınacak konuyla ilgili genel bilgi verilir. Okuyucu, ilk önce bu bölümü okuyacağı için giriş bölümünün ilgi çekici ve okuyucunun hoşuna gidecek bir anlatım özelliği taşıması gerekir. Bu bölümde, öne sürülecek düşünce, bir ya da iki paragrafla açık bir şekilde ortaya konur.

Gelişme Bölümü

Bu bölümde yazar, giriş bölümünde ortaya koyduğu düşünce ve tezini ispatlamaya çalışır. Yazar; çeşitli veri, belge ve delillere dayandırarak görüşlerini açar ve tüm yönleriyle açıklar. Bunun için de yazarın, düşüncesinin doğruluğunu inandırıcı bir dille bütün yönleriyle ortaya koyması gerekir. Karşılaştırma, tanık gösterme, gözlem ve nesnel verilerden yararlanılarak bu inandırıcılık sağlanır.

Sonuç Bölümü

Tüm yönleriyle açıklanan düşünceler, sonuç bölümünde birkaç cümleyle kesin bir yargıya bağlanır.

Makale Yazarlarında Bulunması Gereken Özellikler

Makale yazarı genel kültürü yanında alanında geniş ve güvenilir bilgiye, sağlam bir dünya görüşüne sahip olmalı; sorunlara tarafsız bir gözle bakabilmelidir. Makale yazarı, yazısını okunabilir kılmak için düşüncelerini somut duruma getirebilmelidir.

Makale yazarı, okuyucunun düzeyine uygun bir dil kullanmalıdır. Bilimsel makalelerin, belli bir alandaki uzmanlığın ürünü olması ve bilimsel dergilerde yayımlanması, o dergileri de sadece o alanla ilgili kişilerin satın alıp okuması gibi nedenler, yazarın açık ve anlaşılır olma, herkese hitap etme kaygısını ortadan kaldırır. Bu durumda sadece inandırıcılık ve kanıtlar öne çıkar. Hatta yazar, uzmanlık alanına ait terimleri kullanırken okuyucunun bu terimleri bilip bilmediğini düşünmez çünkü bilimsel makaleler, o alana ilgi duyan kişiler tarafından okunur.

Gazetelerde Yayımlanan Makalelerin, Haberlerden ve Gazetelerdeki Diğer Yazılardan Farkı

Gazete makalelerini haberden ayıran temel özellik şudur: Haber yazıları; acele yazılmış, yalnız olay anlatan yazılardır. Makale ise olaylar üzerinde fikir yürüterek konuyu makale planı içerisinde geniş halk topluluklarına ulaştırır.

Haber yazıları günceli yansıtır ve yayımlandıktan birkaç gün sonra güncelliğini kaybeder. Makaleler ise kalıcıdır.

  • Yazı Etiketleri :
  • makele
  • yapısal özellikler
  • gazete makaleleri
  • bilimsel makaleler
  • başmakale
18. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri
Yazıyı Oku

18. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri

17. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri
Yazıyı Oku

17. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri

16. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri
Yazıyı Oku

16. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri

19. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri
Yazıyı Oku

19. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri

15. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri
Yazıyı Oku

15. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri

Dini - tasavvufi halk şiiri ve türleri
Yazıyı Oku

Dini - tasavvufi halk şiiri ve türleri

Menu