- 18.12.2014
- ilketkinlik
- 5964
Habere konu olabilecek bir yer, insan, eşya, güncel olay ya da durumla ilgili farklı yöntemlere bağlı olarak ayrıntılı bilgi veren, yazarın kişisel anlatımı, gözlem ve soruşturmacı yaklaşımıyla zenginleşen gazete ve dergi yazılarına röportaj denir.
RÖPORTAJ
Habere konu olabilecek bir yer, insan, eşya, güncel olay ya da durumla ilgili inceleme, araştırma, gezip görme gibi yöntemlere bağlı olarak ayrıntılı bilgi veren, yazarın kişisel anlatımı, gözlem ve soruşturmacı yaklaşımıyla zenginleşen gazete ve dergi yazılarına röportaj denir.
RÖPORTAJ YAZILARININ ORTAK ÖZELLİKLERİ
- Röportaj, gazete haberlerinin (haber yazılarının) daha genişletilmiş ve yazarın kişisel görüşleriyle zenginleştirilmiş hâlidir. Röportajlar sıradan aktarma yazıları değildir, özel bir yorum değerlendirme değeri taşır.
- Röportajın konusu olan habere, röportajı gerçekleştiren kişinin o konu veya yer ile ilgili düşünceleri eklenir.
- Röportajda önemli olan, birçok insanın gördüğü ve bildiği şeyleri ustaca dile getirmektir. Röportajlar, okuyucunun dikkatini çekecek ve onları bazı konularda düşündürecek biçimde düzenlenir.
- Röportajcının amacı, konuyu çarpıtmadan belgesel olarak okuyucuya sunmak, okuyucuyu konunun içinde yaşatmak, kamuoyunu aydınlatmaktır.
- Röportaja konu olan yer, kişi veya eşyanın her yönüyle bilinmesi, alışılmıştan farklı yönlerinin fotoğraf, film ve ses kayıtlarıyla belgelenmesi, dikkat çekecek ve okuyanları düşündürecek yönleriyle anlatılması gerekir.
- Röportajın güçlü bir tezi vardır. Yazar konuyu yerinde inceleyerek, gezip görerek, halkla ya da ilgili kişilerle konuşarak; fotoğraf, belge, istatistik vb. bilgilerle destekleyerek, inandırıcı kılarak okuyucunun bilgisine sunar.
- Röportajcı, yalnızca gördükleriyle, izlenimleriyle yetinmez. Konuyla ilgili derinlemesine araştırma ve inceleme yapar, ilgililerin bilgisine başvurur.
- Röportaj, tek bir yazı olabileceği gibi, aynı konuda dizi yazı da olabilir.
- Röportaj, gazeteciliğin gelişmesiyle ortaya çıkmıştır; bu nedenle özellikle gazetecilerin yazdığı bir türdür. Günümüzde radyo ve televizyonlar da röportaj aracıdır.
- Röportajda olay ve düşünce iç içedir; gezi, deneme, hikâye, anı gibi yazı türlerinden de yararlanılır. Bu nedenle öğretici, açıklayıcı, kanıtlayıcı, öyküleyici, betimleyici, söyleşmeye bağlı anlatım türleri kullanılır. Ayrıca örnekleme, karşılaştırma, tanık gösterme gibi düşünceyi geliştirme yollarına başvurulur.
- Röportajlarda dil genelde göndergesel ve heyecana bağlı işlevlerde kullanılır.
- Açık, akıcı, yalın ve duru bir anlatımla kaleme alınır.
- Röportajlar genellikle birinci tekil kişinin ağzından yazılır.
RÖPORTAJ TÜRLERİ
I. SUNUŞ BİÇİMİ BAKIMINDAN RÖPORTAJLAR
Röportajlar, sunuş biçimi bakımından ikiye ayrılır:
a. Amerikan röportajı: Bu tür röportaja en etkili, en çarpıcı yönüyle başlanır. En son söylenmesi gerekenler en başta söylenir. Bu tür röportajlarda okuyucu hiç beklenilmeyen bir girişle karşılaşır. Giriş bölümü, okuyucu üzerinde âdeta şok etkisi oluşturur. İlk paragraf sürpriz uyandırır.
b. Alman röportajı: En eski röportaj biçimi sayılmaktadır. Bu röportajın merkezinde yazarın kendisi vardır. Yazar konuyu işlerken yazıya kendini katar. Konu hep "ben" merkezli olarak anlatılır.
HABER YAZISI İLE RÖPORTAJIN KARŞILAŞTIRILMASI |
BENZERLİKLERİ |
FARKLILIKLARI |
- İkisi de gazete ve gazetecilik çevresinde gelişen türlerdir. İki metin türünün de temelinde “haber” olgusu vardır.
- Benzer konular ele alınır. Haber değeri taşıyan ve okuyucunun ilgisini çeken her şey, haber yazılarının ve röportajın konusu olur. Bir yeri-bölgeyi, insanı ve eşyayı konu alan röportajlar biçiminde gruplandırmak, bu konuların dışında röportaj yazılamayacağı anlamını taşımaz.
- Konu, iki metin türünde de çeşitli belgelerle destekleyerek inandırıcı hâle getirilir.
|
- Haber yazıları, gerçeğe bağlı kalınarak ortaya konur. Anlatıcı, gerçekleri nesnel, tarafsız bir yaklaşımla yansıtır, kendi yorumlarını katmaz. Röportajda ise haber; kişisel düşünce, izlenim ve yorumlarla zenginleştirilir.
- Haber yazıları mümkün olduğu kadar kısadır; haber yazılarında ayrıntıya, gereksiz bilgilere yer verilmez. Röportajda ise haber, ayrıntılı bir şekilde tüm yönleriyle ortaya konur.
- Haber yazısı günceli yansıtır, bu nedenle yazıldığı gün için bir anlam ve değer taşır, olayın üzerinden zaman geçince bayatlar. Röportaj ise değerini hiçbir zaman kaybetmez, üzerinden uzun zaman geçse de bayatlamaz, okura edebî zevk verir.
- Haber yazılarında açıklayıcı, söyleşmeye bağlı ve öyküleyici anlatım türlerinden yararlanılır. Röportajda ise öğretici, açıklayıcı, kanıtlayıcı, öyküleyici, betimleyici ve söyleşmeye bağlı anlatım türleri kullanılır.
- Haber yazılarında dil, göndergesel işlevde kullanılır. Röportajda ise genelde göndergesel ve heyecana bağlı işlevlerde kullanılır.
|
BİR YERİ ANLATAN RÖPORTAJLA GEZİ YAZISININ KARŞILAŞTIRILMASI |
BENZERLİKLERİ |
FARKLILIKLARI |
- Konu bakımından benzerlik gösterirler.
- Betimleyici, açıklayıcı, öyküleyici anlatım özelliklerinden yararlanılır.
- Bir yerin ilgi çekici yanları ortaya konur.
- Gözleme dayalıdır.
- Bir yer gezilerek, yerinde incelenerek anlatılır.
|
- Bir yeri anlatan röportajlarda yazı, fotoğraflarla desteklenir. Bu tür röportajlarda genellikle öykü kurgusu ve üslubu hâkimdir.
- Röportajda ilgi çekici yerleri anlatmanın yanında; sorunları irdelemek, halka duyurmak, kamuoyu oluşturmak amacı söz konusudur. Gezi yazısında böyle bir amaç yoktur.
- Röportajda, yaşanılan yerde sürdürülen hayatla ilgili tanıklara, anlatımlara yer verilir.
- Röportajda örnekleme, tartışmacı anlatım gibi anlatım yollarına da başvurulur.
- Röportajlar, gezi yazılarına göre daha özneldir.
|