Türk göçlerinin sebepleri ve sonuçları, ilk Türk devletlerinde kullanılan kavramlar

Türk adı ve anlamı, Türklerin anayurtları Orta Asya'dan göçe zorlayan başlıca nedenler ve göçlerin sonuçları. İlk Türk devletlerinde kullanılan kavramlar nelerdir ?

TÜRK ADI VE ANLAMI

Türk, adı ve anlamı üzerinde birçok farklı görüş ileri sürümüştür.

Uygur metinlerinde, "kudretli, kuvvetli", Kaşgarlı Mahmut'un Divan-ı Lügat'it Türk isimli eserinde , "olgunluk çağı", Çin kaynaklarında "miğfer", Ziya Gökalp, "Türeli (töreli) kanun, nizam sahibi" Wambery'in ise, "türemekten - Türk" dedikleri görülmektedir.

Türkiye deyimi de değişik zamanlarda değişik bölgeler için kullanılmıştır. Önceleri, Orta Asya denilen coğrafi bölge kastedilmiş, daha sonra, Volga'dan Orta Avrupa'ya kadar uzanan bölge ve 12. yy. da Anadolu için Türkiye deyimi kullanılmıştır.

TÜRKLERİN ANA YURDU

Türklerin anayurdu Orta Asya'dır. Doğuda Kingan Dağları, Batıda Hazar Denizi, Kuzeyde Sibirya, Güneyde Pamir ve Karanlık Dağları ile çevrilidir. Türkler yaygın olarak Altay-Sayan Dağları ile Hazar Denizi arasındaki bölgede yaşamışlardır.

Türk Göçlerinin Neden ve Sonuçları:

Orta Asya'nın büyük bölümünün dağlık ve bozkırlarla kaplı olması nedeniyle tarım alanları yetersizdi. Bu yüzden bu bölgede yaşayan Türkler hayvancılığa yönelmek zorunda kalmışlardı. Ekonomilerinin temelinin hayvancılığa dayalı olması ise göçebe biçimde (yarı-göçer) yaşamalarına yol açmıştı. Tarıma uygun alanlarda ihtiyaçları oranında mevsimsel tarımla uğraştıkları da görülmüştü.

Bozkırların zor koşullarının, Türklerin dayanıklı ve savaşçı bir karaktere sahip olmalarında etkili olmuştur.

- Türklerin Tarihi "Orta Asya" ile sınırlı değildir. Çeşitli nedenlerle Anayurtları Orta Asya'dan ayrılan Türkler, dünyanın değişik yörelerinde değişik adlarla birçok devlet kurmuşlardır. Bu durumun Türklerin tarihinin bir bütün olarak incelenmesini bir hayli zorlaştırmıştır. Ayrıca yazılı döneme geç girilmesi Türklerin tarihinin ilk dönemlerini başta Çin olmak üzere değişik kaynaklardan öğrenilmesini zorunlu kılmıştır.

- Türkleri Anayurtları Orta Asya'dan göçe zorlayan başlıca nedenlerin;

1. İklim koşullarının değişmesi ve yaşamın zorlaşması,
2. Nüfusun artması ile geçim kaynaklarının yetersiz kalması,
3. Otlakların yetersiz kalması ve salgın hayvan hastalıklarının artması,
4. Boylar arasındaki mücadelelerin yaşanması,
5. Dış baskılara boyun eğilmemesi (Çin ve Moğol egemenliği altına girmeme, bağımsız yaşama isteği)

Atın evcilleştirilmiş olmasının, araba ve tekerleğin bilinmesinin, Konar-göçer yaşam sürdüren Türklerin fetihçi yapılarının göçleri kolaylaştırmıştır.

Kişilerin veya bir topluluğun yaşadığı yelerden ayrılıp bir başka yere giderek yerleşme hareketine göç denilir.

Ekonomileri hayvancılığa dayalı toplumların yaşadıkları bölgede iklim özelliklerine göre kışın kışlıklara veya yazın yaylaklara gitmelerine ise göçebelik (konar-göçerlik) denilir.

Sonuçları:

1. Değişik toplumlarla kaynaşmasına onlardan etkilendikleri gibi onları da etkileyerek yeni kültürlerin oluşmasına yol açmıştır.

2. Türkler gittikleri yerlerde değişik adlar altında devletler kurmuşlardır.

3. Asya ve Avrupa'nın, sosyal, siyasal ve ekonomik çehresinin değişmesine neden olmuşlardır.

4. Hun Türklerinin batıya göçleri "Kavimler Göçü" denilen çağ değiştiren bir olaya yol açmıştır.

İlk Türk devletlerinde kullanılan kavramlar

Balık: Eski Türklerde şehirlere verilen addır. Ordubalık, Beşbalık vb.

Balbal: Türklerde bir ölünün kahramanlıklarını göstermek için mezar başlarına dikilen taşlardır.

Bitikçi: Hakan'ın başyazmanıdır.

Hakan ( Kağan ): En büyük Hükümdar.

İlteriş : Devleti derleyen toparlayan demektir.

Gelenek: Kuşaktan kuşağa geçen alışkanlıklardır.

Kağan : Eski Türklerde Hükümdarlara verilen unvandır.

Kurultay, Toy ve Kengeş : Türklerde, devlet işlerinin görüşüldüğü meclislere verilen adlardır.

Kurgan: Eski Türklerin mezarlarıdır.

Kut: Türklerde tanrı tarafından verildiğine inanılan yönetme yetkisidir.

Noyan: Moğol ordu komutanlarına verilen addır.

Soğd: Soğd bölgesinde yaşayan İran kökenli kavim.

Şaman ( Kam ) veya ( Baksı ): Türklerde din adamlarına verilen adlardır.

Tigin : Türklerde hükümdar ailesinden gelen prens ordu komutanlarıdır.

Töre: Kaynağını örf, adet ve geleneklerden alan yazısız hukuk kurallarıdır.

Veraset ( Kalıtım ): Mirasçılık. Hükümdarın ölümü üzerine yerine kimin geçeceğinin belirlenmesi.

Yabgu : Türklerde Hakan'ın soyunda gelenlere yar/ bağımsız hükümdarlara verilen unvandır.

Yuğ : Eski Türklerde ölü için düzenlenen törendir.