Türkiye'de rüzgarların oluşturduğu yer şekilleri

Rüzgar, kurak, yarı kurak bölgelerde ve kıyılarda etkili olan bir dış kuvvettir. Bu nedenle Türkiye'de rüzgarın oluşturduğu şekiller çok azdır.

Rüzgar, kurak, yarı kurak bölgelerde ve kıyılarda etkili olan bir dış kuvvettir. Bu nedenle Türkiye'de rüzgarın oluşturduğu şekiller çok azdır. Rüzgarların oluşturduğu şekillerin meydana gelmesi için bitki örtüsünün seyrek olması ya da hiç olmaması, yüzeyde kum veya oldukça ufalanmış materyallerin bulunması ve yüzeyin kuru olması gerekir. Bu koşulların en iyi olduğu yerler, kurak ve yarı kurak iklim bölgeleridir. Türkiye'de çöl özelliği gösteren alan yoktur. Dolayısıyla Türkiye'de rüzgarların etkisiyle oluşan şekillere, kıyılarda ve bitki örtüsünün cılız olduğu iç kesimlerde rastlanır.

Kurak ve yarı kurak bölgelerde kum tanelerini kayaların alt kısımlarına çarptırarak aşındırmasıyla ortaya çıkan mantar görünümlü kayalara mantar kaya denir. Nevşehir Yöresi'nde (Gülşehir) bu tür şekillere rastlanır.

Rüzgarların taşıdığı kumları hızının kesildiği yerlerde ya da herhangi bir engelin gerisinde biriktirmesi ile oluşan kum tepeciklerine kumul denir. Türkiye'de kumullara daha çok Konya Bölümü'nde ve kıyılarda rastlanır. Konya Bölümü'nde rüzgarların en fazla etkili olduğu yer, Karapınar Yöresi ve yakın çevresidir. Volkan külleriyle kaplı küçük bir alanda 30-35 yıl öncesine kadar rüzgar erozyonu etkiliydi. Ancak ağaçlandırma ve alınan diğer önlemlerle burada artık rüzgar erozyonu görülmemektedir.

Kıyılarımızda bazı delta ovalarımız ve kumsallarımızın gerisinde rüzgarın etkisiyle kıyı kumulları oluşmuştur. Buralarda rüzgar, kumları havalandırır ve karaya doğru taşıyarak biriktirir. Türkiye'de kıyı kumullarına Kumköy,
Şile, Karasu civarı, Çukurova, Göksu, Sakarya, Çarşamba (Yeşilırmak) ve Bafra (Kızılırmak) delta alanları ile Çeşme, Sorgun, Kemer, Kilyos-Durusu (Terkos) arasında sıkça rastlanır. Bazı alanlarda kıyı kumullarının kara
içlerine doğru ilerleyip tarım alanlarını tehdit etmesini önlemek amacıyla setler yapılmıştır. Türkiye'de rüzgar şekillerine rastlanan yerlerden biri de tüflerin yaygın olduğu Ürgüp, Göreme ve Nevşehir çevresidir.

Rüzgarlar erozyon etkisinde bulunur. Bunu iki şekilde yaparlar. Bunlardan biri, kum, mil ve killerden oluşan gevşek ve küçük taneli parçaların rüzgarlar tarafından taşınması olayıdır. Buna deflasyon denir. İkincisi ise, rüzgarların taşıdıkları özellikle kum ve mil boyutundaki çok küçük parçaların sert zeminlere veya kaya yüzeylerine çarptırılması ile oluşturduğu aşındırmadır. Bu şekildeki aşındırmaya korrazyon denir.