Beyin Ölümü
Tıbben, şuurun gitmesinden beyin ölümü denen safhaya kadar, Koma-Derin koma- Bitkisel hayat denen aşamalar mevcut olup, bu durumların tamamında geri dönüş, yani hastanın iyileşmesi mümkündür, bitkisel hayattaki bir kişinin mucizevi olarak iyileşebildiği vakalar dahi bildirilmiştir. Bu nedenle bitkisel hayattaki kişiler ölü kabul edilmez ve organları nakil için alınmaz.
Ancak beyin ölümü denen durumda beynin korteks tabakası dahil, beyin sapı denilen bölümü de tamamen ölmüş olup iyileşme kesinlikle mümkün değildir ve bu kavram beyin fonksiyonlarının geri dönüşümsüz olarak kaybını ifade etmektedir.
Bugüne dek beyin ölümü tanısı konmuş hiç kimse geri dönmemiş, yani iyileşmemiştir. Beyin ölümü gerçekleşmiş herkes ya bir süre sonra makinelere rağmen akciğer ve kalbi kendiliğinden durarak, ya da hasta yakını isteği ile makinenin fişi çekilmek kaydıyla akciğer solunumu olmadığı için kalbi de durarak hayatı sonlanmaktadır.
Nakil için kullanılacak organlar, beyin ölümü gerçekleşmiş kadavra vericiler makineye bağlı iken çıkartılmak zorundadır, çünkü bu organların kanlanmaya devam etmesi (kan dolaşımının devam ediyor olması) gerekmektedir.
Ülkemizde Organ Naklinin Tarihçesi
Türkiye'de ilk kez 22 Kasım 1968’de Ankara Yüksek İhtisas Hastanesinde Dr. Kemal Beyazıt tarafından kalp nakli yapılmış ancak hasta kaybedilmiştir.
İlk başarılı organ nakli ise 3 Kasım 1975 yılında Dr. Mehmet Haberal ve ekibince Hacettepe Üniversitesi Hastanesi'nde bir anneden oğluna yapılan canlıdan canlıya böbrek nakli olmuştur.
Bunu 1978 yılında aynı ekibin kadavradan yaptığı ilk böbrek nakli izlemiştir.
1998 yılında Dr. Haberal ve ekibi tarafından ilk karaciğer nakli gerçekleştirilmiştir.
Hangi doku ve organlar nakledilebiliyor?
Ülkemizde kalp, akciğer, böbrek, karaciğer, pankreas, ince bağırsak gibi organların ve kalp kapağı, gözün kornea tabakası, kemik iliği gibi dokuların nakli yapılabilmektedir. Bu organ ve dokulardan;
- Kemik iliği » Yalnızca canlıdan,
- Karaciğer ve böbrek » Hem canlı, hem kadavradan,
- Kalp, kalp kapağı, akciğer, pankreas, ince bağırsak, kornea » Yalnızca kadavradan
alınarak nakledilebilmektedir.
Yaşlı insandan nakil olur mu?
Yaş yüksek veya süregelen sağlık sorunları bile olsa organlardan bazıları uygun alıcılara nakledilebilir. Mesela 70 yaşında bir insanın böbrekleri gayet normal bir şekilde çalışıyor olabilir.
Cesedin Vücut Bütünlüğü
Organ alındıktan sonra, kadavranın yani insan cesedinin bakımı uygun ve saygın bir şekilde yapılır. Cesedin vücut bütünlüğü korunur. Dış görünümde ameliyat izi dışında herhangi bir bozukluk oluşmaz.
Sağlık Bakanlığından Alınan Resmi Kayıtlara Göre
Türkiye genelinde 2006 yılında 12.346 doku-organ bağışı yapılmıştır.
Batıda organ naklinin ’si canlıdan, ?’i kadavradan alınırken, ülkemizde bu durum tamamen tersine işlemektedir. Örneğin, geçen seneki verilere göre nakil olan organların ?’i canlıdan, ’i ise kadavradan alınmıştır.
Sağlık Bakanlığı tarafından organ ve doku dağıtımında acil organ talepleri öncelikle değerlendirilir ve acil talepler için Ulusal Bekleme Listesi oluşturulmaktadır; bu liste 2001’den beri işlemektedir ve her 48 saatte bir güncellenmektedir.
Türkiye’de organ bağışı yapmak isteyen kişiler;
· Sağlık Müdürlüklerine,
· Hastanelere, Sağlık Ocaklarına
· Emniyet Müdürlüklerine (ehliyet alımı sırasında),
· Organ Nakli Yapan Merkezlere,
· Organ Nakli İle İlgilenen Vakıf, Dernek vs
Kuruluşlara başvurarak organ bağışı yapabilirler.