Meddahlık tek kişilik bir orta oyunudur. Meddah adı verilen sanatçı, hikâye anlatıp taklitler yaparak seyirciyi eğlendirir.

Meddahlık, meddahlığın genel özellikleri, örnek meddahlık metni

Meddahlık tek kişilik bir orta oyunudur. Meddah adı verilen sanatçı, hikâye anlatıp taklitler yaparak seyirciyi eğlendirir.

Medahların elinde iki aksesuar bulunur, mendil ve sopa. Meddah bu nesneleri taklit yapmak için kullanılır. Örneğin başına bağlayıp bir kadın taklidi yapmak veya ağzına götürüp farklı bir ses çıkarmak için mendili, sopayı da saz, tüfek ve süpürgeyi anlatmak için kullanır.

Meddah taklit ögesini kullandığı için, meddahlık bir tiyatro türü olarak kabul edilir. Taklit ögesi olmasaydı medah bir hikâye anlatıcısı olarak kabul edilebilirdi. Meddahların geniş bir bilgi dağarcığı vardır, bütün efsaneleri, mitolojiyi ve halk hikayelerini bilirler. Bu hikayeleri anlatırken taklit yoluyla canlandırırlar. Meddah hikâyenin bütün kişilerini tek başına oynar.

Meddah, güldürü ögesini anlattığı hikâyenin konusundan değil, yaptığı taklitlerle sağlar.

Meddahlıkta da doğrudan yazılı bir metne bağlı kalınmaz. Meddahlar geleneğin içinde yüzyıllardan beri yaşayan hikâyeleri kullanır, bunları günün koşullarına ve yeteneklerine göre değiştirip geliştirirler.

Meddahlar usta-çırak ilişkisi içinde yetişen oyunculardır. Hikayelerinin başında ve sonunda tekerleme denilen kalıp sözleri kullanırlar. Hikâyenin giriş bölümündeki tekerleme seyirciye bu hikayenin ibret verici, derin anlamlı olduğunu hatırlatır.

Meddah'ın oyunu oynadığı özel bir sahnesi yoktur. Meddah, seyircilerin toplandığı yerlerde (kahvelerde, eğlence ve gezi yerlerinde) yüksek bir yere çıkarak sanatını gerçekleştirir.

Meddah şehirlidir, anlattığı hikâyeler de şehir zevkine ve çevresine uygundur.

Kahve dolup seyirciler hazır olunca meddah, kürsüsüne çıkar "Hak dostum Hak!" diyerek hikayeye başlayacağının işaretini verir. Ardından döşeme denen tekerlemeyi söyleyip hikâyesini anlatmaya başlar. Meddah, bilinen bir konuyu yepyeni bir üslupla sunar, günün koşullarına göre hikayeye yeni eklemeler yapar.

Bir Meddah Hikayesi

Teyyarzâde Hikâyesi

Eski bir defterdar olan Hüseyin Efendi, malı, parası çok, zengin bir adamdır. Evlidir, birçok cariyesi de vardır, ama bir türlü gönlünü avutamaz.

İşsizlik yüzünden pek canı sıkıldığını gören bir dostu ona, Tayyarzâde adlı güzel ve hoşsohbet delikanlıyı yanına alarak muhasip (sohbet arkadaşı) yapmasını öğütler.

Hüseyin Efendi, Tayyarzâde'ye ilk görüşte bağlanır. Ondan ayrılmak istemez. Evine alarak can sohbetiyle vakit geçirir. Bir bayram günü, Tayyarzâde, annesini ziyaret maksadıyla, ondan izin alır. Efendi bu delikanlı için paha biçilmez hediyelerle dolu bir bayram bohçası donatmıştır, ama kapıdan çıkarken uşaklar için hazırlanmış değersiz bir bohçayı ona yanlışlıkla verirler.

Bohçayı alıp annesine giden Tayyarzâde, bu beklenmedik harekete çok gücenir. Bir daha konağa dönmemeye karar verir.

Sevgili dostunun neden gücendiğini anlamayan Hüseyin Efendi, onu boşuna bekler durur. Sonra, her tarafta aramaya başlar. Bu arayışlar sırasında bir gün, gizli ve kötü bir eve düşer.

Efendiyi o evde alıkoyarlar. Konağına her gün adam gönderip, ondan zorla aldıkları mektuplar sayesinde para istetirler. Hüseyin Efendi'nin karısı, bu işi Tayyarzâde'nin yaptığını sanır; onu bulur, hiç bilmediği bu durumu anlatınca, Tayyarzâde efendisini kurtarmaya koşar. Evden para çeken adamları izleyerek
o konağın kapısına varır; konakta çok güzel bir kadın, Tayyarzâde'yi içeri alır.

Bu gizli evin patronu, Gevher Hanım adlı bir paşa kızıdır. Birçok vezirlerle evlenmiş, onları kaybedince "bu kâra sülûk etmiştir."

Bu kötü hâneye giren erkek bir daha çıkamaz, evine zorla mektup yazdırtılır, bütün parası sızdırılır ve sonra da öldürtülür.

İçeri alınan Tayyarzâde, her dediğini yapmak suretiyle Gevher Hanım'ın gözüne girer. Öte yandan, kendisine âşık olan güzel cariye Sahba Kalfa ile sevişmeye başlar. Bu evin ne olduğunu ve Hüseyin Efendi'nin yerini ondan öğrenir.

Tayyarzâde Gevher Hanım'ın tam güvenini kazandıktan sonra, değerli mücevherler ve yüzükler getirmek yalanı ile evden çıkar ve doğru saraya gelip olan biteni arz eder.

Padişah, Sultan Murat, Meddah Tıflî ile birlikte, kıyafet değiştirip bu kötü konağa gelir. Batakhane sahibi Gevher Hanım'ı astırdıktan sonra suç ortaklarını da cezalandırır.

Hüseyin Efendi'yi yine defterdar yapar. Tayyarzâde'ye Sahba Kalfa'yı aldıktan başka yirmi cariye ihsan eder ve onu sarayına müsahip olarak kabul eder.

(Tayyarzâde, Tıflî Ahmet Çelebi'nin icad ettiği sanılan "taklit"lerdendir.)

  • Yazı Etiketleri :
  • meddahlık nedir
  • meddahlığın özellikleri
  • meddahlık örnek metni
18. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri
Yazıyı Oku

18. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri

17. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri
Yazıyı Oku

17. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri

16. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri
Yazıyı Oku

16. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri

19. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri
Yazıyı Oku

19. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri

15. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri
Yazıyı Oku

15. yüzyıl edebiyatı genel özellikleri, şairleri ve eserleri, nesir yazarları ve eserleri

Dini - tasavvufi halk şiiri ve türleri
Yazıyı Oku

Dini - tasavvufi halk şiiri ve türleri

Menu