Tarih karşılaştığı problemleri çözme ve geliştirmede mutlaka başka bilim dallarından da yardım almaktadır. Örneğin epigrafya, nümismatik, antropoloji, onomastik vb.

Tarihe yardımcı bilimler, açıklamaları ve örnekler

TARİHİN YARDIMCI BİLİM DALLARI

Tarih karşılaştığı problemleri çözme ve geliştirmede mutlaka başka bilim dallarından da yardım almaktadır.

Tarihe yardımcı olan bilim dallarının başlıcaları şunlardır:

Coğrafya: Tarihi olayların yerinin belirlenmesinde, olayın olduğu coğrafyanın iklimi, bitki örtüsü, arazi yapısının olay üzerindeki etkisinin bilinmesinde coğrafyadan yararlanılır.

Örnek: Kalabalık Çin ordularına karşı Türkler kale savunması yerine vurkaç taktiğini tercih etmiştir.

Örnek: Bedir Savaşı'nda Müslümanlar dağı arkasına alıp kendi su ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra su kuyularını tahrip etmiştir.

Örnek: Anadolu'nun sık sık istilaya uğraması, Mısır'ın istilalara kapalı olmasının nedenleri araştırılırken coğrafya biliminden yararlanılır.

Arkeoloji: Kazı bilimidir. Toprak ve su altındaki maddi kalıntıları ortaya çıkarır. Yazının bilinmediği tarihlerde toprak ve su altında kalan medeniyetlerin kalıntıların çıkartılmasında Arkeoloji önemlidir.

Örnek: Gordion, Alacahöyük ve Alişar'da yapılan kazılar tarih öncesi ve tarihi çağların başlangıcında Anadolu'da hangi medeniyetlerin yaşadığını öğrenmemizi sağlar.

Kronoloji (Takvim): Olayların geçtiği zamanın belirlenmesi ve sıralanmasında kullanılır. Zamanı tespit edilemeyen olayların doğru değerlendirilmesi mümkün değildir.

Örnek: Takvim olmasa idi, olayların sıralanmasını nasıl öğrenebilecektik? Bu mümkün olmayacaktı.

Etnografya: Çeşitli toplum ve kavimlerin kültürel özelliklerini araştırıp inceler. Toplumların yaşayış, gelenek, örf ve adetlerini inceler.

Örnek: Hititlerde kralın yanında kraliçenin söz sahibi olması.

Örnek: Yozgat yöresindeki kadınların bindalli giydiği.

Örnek: Erzurum ve çevresinde bar adı verilen halay çekildiği etnoğrafya sayesinde öğrenilmiştir.

Epigrafya (Yazıt Bilimi): Anıtlar üzerindeki yazılar ve kitabeleri inceler.

Örnek: Orhun Abideleri.

Örnek: Yazılıkaya ve İvriz Kabartmaları Hititlerle ilgili bilgi verir.

Nümismatik (Meskûkat - Para Bilimi): Eski paraları inceler. Bu paraların hangi medeniyete, hangi döneme ait olduğunu inceleyerek tarihe yardımcı olur.

Örnek: İlk Osmanlı gümüş akçesinin Osman Bey dönemine ait olduğunu meskukatçılar tespit etmiştir.

Sosyoloji (Toplum Bilimi): Toplumdaki sosyal kanunları, sosyal yapının kuruluş ve işleyişini, toplumların oluşturdukları kurum ve kuruluşların etkilerini inceler.

Örnek: Hititlerin Pankuş Meclisi, Türklerin Kurultayı siyasi ve sosyal olaylardır. Kavimler Göçü ve sonuçları da buna örnektir.

Filoloji (Dil Bilimi): Dillerin yapısını, diller arasındaki akrabalık bağlarını, diller ve kültürler arasındaki sözcük alış-verişini inceleyerek tarihe yardımcı olur.

Örnek: Dillerin üçe ayrıldığı Ural-Altay, Fin-Ogur ve Sami, Türkçenin Ural-Altay dil ailesine ait olduğunu Filoloji ile öğrenmekteyiz.

Antropoloji (İnsan Bilimi): Irk bilimi de denilmektedir. Yazının icadından önceki devirlerden başlayarak insanın iskelet ve kafatası yapısının fiziksel özelliklerini inceler.

Örnek: Türkler, kafa yapısı olarak bir brakisefaldir. Yani çekik gözlü, seyrek sakallı ve sivri çenelidir.

Sosyal Antropoloji: Toplumların kültürel gelişimini inceler. Farklı kültürler arasındaki ilişkiyi ortaya koyar.

Örnek: Çin kültürünün ve İslam kültürünün Türkleri nasıl etkilediğini öğreniriz.

Kimya: Kimyada kullanılan "Karbon 14 Metodu" ile tarihi buluntuların madde yapısını inceleyerek ait oldukları zamanı belirler.

Örnek: Karbon 14 metodu ile yaşlı bir çınarın kaç yıllık olduğunu tespit edebiliriz.

Paleografya (Eski Yazı Bilimi): Eski yazı bilimidir. Her devirde farklı yazılar kullanıldığı için bunların okunmasını ve incelenmesini sağlar.

Örnek: Mısır tarihi için Hiyeroğlişeri, Mezopotamya tarihi için çivi yazısını, Uygur tarihi için Uygur Alfabesini, Slav ulusları için Cyril alfabesini bilmek gerekmektedir.

Diplomatik: Belgeler bilimidir. Devletler arası antlaşmaları, fermanları, berat ve vesikalı inceleyen bilim dalıdır.

Örnek: MÖ 1260'da Hititler ile Mısırlılar arasındaki Kadeş Antlaşması diplomasi sayesinde açıklığa kavuşmuştur.

Sicillioğrafi (Mühürler): Paradan biraz farklı olarak herhangi bir vesikada kullanılan yazı tipi ve hükümdar ismini belirler.

Örnek: Mühürlerle bir siyasi antlaşmanın kime hangi devlete ve zamana ait olduğu öğrenilir.

Heraldik (Armalar): Daha çok Avrupa'da gelişmiş bir bilimdir. Armaları inceler.

Örnek: Armalarla toplumsal ve kişisel statüler tespit edilir.

Felsefe: Doğru düşünmeyi, veriler arasındaki bağı kurmayı, olaylara farklı bakmayı öğretir.

Örnek: Doğru düşünme ve toplumsal olaylara yön vermede felsefe önemlidir.

İktisat: Birçok olayın temelinde ekonomi ve çıkarlar vardır.

Örnek: Devletlerin ve toplumların hayatı ekonomik etkinliklerle devam eder.

Sanat Tarihi: Fertlerin ve toplumların bıraktıkları eserleri inceler. Kültürel gelişmişlikleri hakkında bilgi sahibi olmayı sağlar.

Örnek: Ayasofya'nın yapım tarzı, incelik ve özellikleri öğrenilir.

Onomastik: Yer adlarını inceleyen bilimdir. Yer isimlerinin anlamlarını toplumların akraba olup olmadığını koydukları yer isimleri ile tespit etmeye yarar.

Örnek: Kızılderililer ile Türklerin benzer yer adları kullandıkları tespit edilmiştir.

Bunların dışında genoloji, jeoloji, psikoloji, istatistik vs. eklenebilir.

  • Yazı Etiketleri :
  • Onomastik
  • genoloji
  • felsefe
  • diplomatik
  • paleografya
Sevr Barış Antlaşması ve içeriği ( maddeleri ), Hukuki geçersizliğinin nedenleri
Yazıyı Oku

Sevr Barış Antlaşması ve içeriği ( maddeleri ), Hukuki geçersizliğinin nedenleri

II. Dünya savaşı, II. Dünya savaşının nedenleri ve sonuçları, Türkiye’nin II. Dünya Savaşı’ndaki Politikası
Yazıyı Oku

II. Dünya savaşı, II. Dünya savaşının nedenleri ve sonuçları, Türkiye’nin II. Dünya Savaşı’ndaki Politikası

Atatürk dönemi Türk dış politikası
Yazıyı Oku

Atatürk dönemi Türk dış politikası

Sağlık, sanat ve güzel sanatlar alanında yapılan inkılaplar
Yazıyı Oku

Sağlık, sanat ve güzel sanatlar alanında yapılan inkılaplar

Milli güç ve unsurları
Yazıyı Oku

Milli güç ve unsurları

Atatürkçü düşünce sistemi, Atatürkçülük ve önemi
Yazıyı Oku

Atatürkçü düşünce sistemi, Atatürkçülük ve önemi

Menu